Salgında itici güç: Süper yayıcılar

Dünyayı etkisine alan yeni tip koronavirüs pandemisi nedeniyle ölü sayısı 1 milyonu 28 bini, virüsün bulaştığı kişi sayısı da 34.5 milyon geçti. Virüsün görüldüğü ülkelerde vaka sayısında artış hızlanırken yeni bir araştırma “süper yayıcıları” tekrar gündeme getirdi. Pandeminin başında yapılan araştırmalar bir süper yayıcının 600 kişiye kadar virüs bulaştırabileceğini ortaya koymuştu. Dünyada en fazla vaka görülen ABD’den sonra 2’inci ülke konumunda bulunan Hindistan’da Kovid-19 bulaşmasıyla ilgili bugüne kadar yapılan en büyük araştırmada “süper yayıcıların” koronavirüs hastalarının küçük bir yüzdesini oluşturmasına rağmen büyük salgınların sorumlu olduğunu belirlendi. Vaka sayıları ABD’de 7 milyon 453 bin, Hindistan’da 6 milyon 312 bin,  Brezilya’da 4 milyon 810 bin, Rusya’da 1 milyon 185 bine ulaştı.

Ani artışın sorumluları

Araştırmacılar, Hindistan’daki iki eyalette 84 bin 965 koronavirüs hastasına maruz kalan 575 bin 071 kişiyi inceledi. Sonuçlar, hastaların yüzde 70’inin temas halinde bulundukları kişi enfekte etmediğini gösterdi. İncelemede koronavirüs testi pozitif çıkan kişilerin yaklaşık yüzde 8’inin temaslılar arasında yeni vakaların yüzde 60’ını oluşturduğu belirlendi. Araştırmada ayrıca 5-17 yaş arasındaki çocukların diğer yaş gruplarına benzer oranlarda yakın temaslıların yüzde 18’ine koronavirüsü bulaştırdığı görüldü. Araştırmacılar, Hindistan’da Kovid-19 ile enfekte olmuş kişilerin yüzde 10’undan azının tüm yeni vakaların neredeyse 3’te 2’sinden sorumlu olduğunu buldu. Hindistan’ın başkenti Yeni Delhi’deki Hastalık Dinamikleri, Ekonomi ve Politika Merkezi tarafından yönetilen ekip, bulguların süper yayıcıların vakalardaki ani artışların ana itici güçleri olduğunu ve çocukların daha önce inanıldığından daha fazla hastalığı geçirme konusunda yetenekli olduklarını gösterdiğini açıkladı. Öte yandan, süper yayıcıların yavaş antikor geliştirmeleri nedeniyle virüsü herkesten fazla yaydığı ya da tam tersine virüsü çok iyi atlattıkları için hastalığı hissetmemelerine rağmen etrafa yaymaya devam ettikleri düşünülüyor.

En önemli belirti: KOKU KAYBI

İngiltere’deki College London Üniversitesi (UCL), tat ve koku duyularını kaybeden 590 kişinin katılımıyla bir araştırma yürüttü. Araştırmada, katılımcıların yüzde 80’inde Kovid-19 antikorlarına rastlanırken, bu kişilerin yarısı, ateş veya öksürük şikâyetleri yaşamadıkları bilgisini verdi. Uzmanlar, koku kaybı olanlarda sadece tat kaybı yaşayanlarla karşılaştırıldığında antikora sahip olma olasılığının 3 katına çıktığını gözlemledi. Bulguların koku kaybının Kovid-19’un “çok belirgin bir semptomu” olduğunu ortaya koyduğuna işaret eden bilim insanları, test ve tedavi aşamasında bu semptoma daha fazla odaklanılmasını istedi. İngiltere, koku ve tat kaybını mayısta Kovid-19 semptomlarına eklemişti. Dünyada birçok ülkenin bu şikayetleri hala Kovid-19 semptomlarına dahil etmediği ifade ediliyor. Koku ve tat kaybının, yeni tip koronavirüsün burnun arkasında, boğazda ve dildeki hücreleri istila ettiğinde ortaya çıktığı düşünülüyor. Bu durumun, gripte koku ve tat almanın, solunum yollarının tıkanması sonucu etkilenmesinden farklı bir durum olduğuna işaret ediliyor.

İsrail’de protestolar sürüyor

Yeni tip koronavirüs salgınının kontrol altına alınması için yeniden karantina uygulamasına geçilen İsrail’de toplam vaka sayısı 255 bini geçerken, can kaybı da 1622’ye yükseldi. Virüse yakalanan hastalardan 807’sinin durumunun ağır olduğu ülkede, aktif vaka sayısı 70 bini geçti. İsrail yönetimi, Kovid-19 salgınını kontrol altına almak için 18 Eylül’de 3 haftalık karantina kararı almıştı. Vaka sayılarındaki yükselişin devam etmesi üzerine Başbakan Binyamin Netanyahu söz konusu karantinanın uzatılabileceği sinyalini vermişti. İsrail’de 4 ayı aşkın süredir “Kovid-19 salgınını kötü yönettiği” ve hakkındaki yolsuzluk davası nedeniyle Netanyahu’nun istifası için gösterilere bir yenisi daha eklendi. Binlerce kişi Tel Aviv’in de aralarında bulunduğu farklı kentlerde, Kovid-19 nedeniyle zarar gören ekonominin canlandırılması talebiyle gösteri düzenledi. Göstericilere polis müdahale etti.

OHAL’i 2021’e kadar uzatabilir

İtalya’da 29 Nisan’dan beri ilk kez günlük vaka sayısının 2 binin üzerine çıkması üzerine yetkililer harekete geçti. Başkent Roma’da yerel yetkililer, vatandaşlara dışarıda maske takmayı zorunlu hale getirdi. İtalya Başbakanı Giuseppe Conte de önceki gün yaptığı açıklamada, ülkede 15 Ekim’de sona erecek olan Kovid-19’a yönelik OHAL’i 31 Ocak 2021’e uzatma niyetinde olduklarını ve bunu parlamentonun onayına sunacaklarını belirtti.

Türkiye’yi karantina listesine aldı

İngiltere, Türkiye’yi seyahat koridoru listesinden çıkararak yeniden “karantina uygulanacak ülkeler” arasına ekledi. Seyahat koridoru oluşturduğu ülkeler listesini güncelleyen İngiltere, Polonya’yı da listeden çıkardı. Yeni kararla birlikte bu ülkelerden İngiltere’ye giden yolculara 14 gün süreyle karantina zorunluluğu getirilmiş oldu. Bugünden itibaren İngiltere’ye saat sabah 4 itibarıyla Türkiye’den gelenler, evlerinde ya da adresini bildirecekleri yerde karantinaya girmek zorunda olacak. Ulaştırma Bakanı Grant Shapps, “Son gelen veriler, Türkiye’yi seyahat koridoru listesinden çıkarmamızı gerektiriyor. Türkiye’yi listeden çıkarıyoruz çünkü Türkiye’nin Sağlık Bakanlığı, Kovid-19 vakalarını, Dünya Sağlık Örgütü ve Avrupa Hastalık Önleme ve Kontrol Merkezi gibi uluslararası örgütlerin tanımından farklı şekilde tanımlıyor. Bu nedenle ülkeyle ilgili risk değerlendirmemizi güncelledik” dedi. İkinci dalga paniğinin yaşandığı İngiltere’de Kovid-19 vaka sayısı 460 bin 178’e, can kaybı da 42 bin 202’ye ulaştı.

20 bin çalışanı virüs kaptı

ABD’li internet satış sitesi ve teknoloji firması Amazon, ilk kez virüs bulaşan çalışan sayısını paylaştı. Şirketin kurumsal internet sayfasında, mart başından bu yana 19 bin 816 çalışanın Kovid-19 virüsüne yakalandığı duyuruldu. ABD genelinde 1.3 milyondan fazla işçi çalıştıran Amazon’un açıklamasında, çalışanlarının virüse yakalanma oranının ülkedeki genel nüfus oranına kıyasla yüzde 42 daha düşük olduğu kaydedildi. Açıklamada, Kovid-19 nedeniyle ölenlerin sayısı paylaşılmazken, bugüne kadar en az 10 çalışanın hayatını kaybettiği Amerikan basınında yer almıştı. Amazon, salgın döneminde, depo çalışanlarının güvenliği için Kovid-19’a karşı yeterince önlem almadığı konusunda zaman zaman eleştiri almış, bazı eyaletlerdeki işletmelerinde çalışanları tarafından protesto edilmiş, eyleme katılan çalışanların çoğu işten çıkarılmıştı. ABD’de mart ayından itibaren ülkeyi etkisi altına alan koronavirüs salgını döneminde ekonomi durma noktasına gelirken, talep patlaması yaşayan Amazon, aynı dönemde 100 binden fazla yeni işçiyi kadrosuna dahil etmişti.

Sürüntü çubuğu kafatası duvarını deldi

Yeni tip koronavirüsün neden olduğu Kovid-19 testi burundan ya da genizden sürüntü örneği alınmasıyla gerçekleştiriliyor. Kişiye hastalık bulaşıp bulaşmağı bu yöntemle belirleniyor. Ancak ABD’nin Iowa Eyaleti’nde test sırasında ilginç bir olay yaşandı. “JAMA OtolaryngologyHead&Neck Surgery” dergisinde yer alan bilgilere göre, 40’lı yaşlarındaki bir kadına Kovid-19 sürüntü testi yaptırdığı sırada kafatasını koruyan duvarın yırtılmasıyla beyin omurilik sıvısı burnundan akmaya başladı.

Kadın, baş ağrısı, baş dönmesi ve kusma şikayetlerinin yanı sıra boynunun sertleştiği, metalik bir tat aldığı ve ışığa karşı hassasiyet geliştirdiği şikâyetleriyle doktora başvurdu.

Delik açıldı 

Vakayı inceleyen Iowa Üniversitesi’nde görevli doktor Jarrett Walsh ve ekibi, yapılan testlerde, kadının kafatasının altında delik açıldığını gördü. Walsh, sürüntü testinde kullanılan uzun çubuğun duvarda delik açmasının, kadının intrakraniyal hipertansiyon nedeniyle geçmişte gördüğü tedavinin sonucu olduğuna inandıklarını dile getirdi. Bu tedavinin, “beyin dokusunun kafatasındaki bir açıklıktan kese şekildeki fıtıklaşması” anlamına gelen ensefalosele yol açtığına ve kadının temmuzda ameliyat olduğuna işaret edildi. Uzmanlar, aşırı sinüse sahip ya da kafa kaidesi ameliyatı olanların, Kovid-19’un tespiti için sadece oral sürüntü alınmasını talep etmeleri  gerektiğini vurguladı.