Kazakistan bizi şaşırtıyor. Hani esip gürleyene "Kazak erkek" deriz ya... Hiç de öyle değilmiş

axege021.jpg İlk durak Kazakistandı. Türkçede "Kazak" özgür, yiğit, cesur, anlamı taşıyor. Bizim günlük yaşamda kullandığımız "Kazak erkek" deyimi, Kazakistanda pek de öyle değilmiş. Esas Kazak kadınlarmış... Kadının sözü geçiyor. Hatta kızlar, beğendikleri erkeklere laf bile atıyor. İzmirden 57 kişilik heyetle, köklerimizden izler taşıyan Orta Asya yollarına düştük. Rotamız; sırtını Tanrı Dağlarına dayayan Kazakistan ve Kırgızistan... İzmir Ticaret Odası Başkanı Ekrem Demirtaşın ifadesiyle, bu ülkeler 1991de bağımsızlıklarını kazandığında, sık sık iş ziyaretleri yapılıyordu. O sıralar gözleri dolduran duygusal anlar yaşanıyordu. Ama sonra... Bıçak gibi kesildi. Sanki bizden koptular. Biz de Orta Asya ile ilişkilerin neden zayıfladığını öğrenmek istiyorduk. Soru şuydu: "Niçin gelmiyorlar?" Gelir dağılımında müthiş bir uçurum var. Orta direk yok. Limuzinler, pırıl pırıl cipler, parmak ısırtan son model Mercedesler BMWler Kazakistanın eski başkenti Almaata caddelerinde dolaşıyor. Halkın altında ise devrini tamamlamış, güç bela giden eski Rus otomobilleri... Devlete ait araçların da çoğu kırık dökük. Hani bedava verseler, "yürütmek için çok masraf ister" diye alınmayacak halde.Almaatada herkes taksici... Resmi taksiler var. Ama bunun yanı sıra, yoldan geçen herhangi bir otomobili, limuzinleri dahi durdurup, pazarlık ederek isteğiniz yere gidebiliyorsunuz. Yani bir nevi paralı otostop. "Taksiciler kızmıyor mu?" diye soruyoruz. "Burada işleyiş böyle..." cevabını alıyoruz. Limuzinler "taksi" olmuş Biliyorsunuz. Çıngılloğlu Ailesine ait Demirbanka bir kaç yıl önce devlet elkoydu, sonra özel bir bankaya devretti. O eski Demirbankı Kazakistan sokaklarında görünce şaşırıyoruz. Demirbank Kazakistan Genel Müdürü İhsan Uğur gazetecilerle sohbet ederken, "Hedefimiz 2007 başında 200 milyon dolar bilanço büyüklüğüne ulaşmak" diyor. Demirbank iyi günler diler "Orta Asyadan niçin gelmiyorlar. Neden ilişkilerimiz zayıfladı" sorusunun yanıtı, gün gibi apaçık karşımıza çıkıyor. Sovyetler Birliği dağılınca, işadamı kartviziti bastıran Türkler buraya akın etmiş. Asker kaçakları, kanunsunsuzlar, kendilerine Orta Asyayı üs seçmiş. Sahtekarlar, gözünü dünyaya yeni açan bu ülkelerde "tokatçılık" yapmış. Söz vermiş, yerine getirmemiş, parayı almış götürmüş. Ya da önce kaliteli mal göndermiş, sonra şeytanlığa kaçmış. O kadar ki, Kazaklar dükkanların camlarına "Burada Türk malı satılmaz" yazıları asmış. Sonra Kazak Türk İşdamları Derneğinin çabasıyla bu yazılar, kısa süre önce sökülmüş... Burada Türk malı satılmaz Tabii ki işini adam akıllı yapanlar da var. Tıpkı konakladığımız beş yıldızlı Regent Ankara Otelin sahibi Ankaralı işadamı gibi. Genel Müdür Ümit Eruysal, "Burada yatırım yapmaktan çok mutluyuz" diyor. Zaten Kazak çiftler de, Almaatanın bu en muhteşem binasıyla mutluluklarını ölümsüzleştiriyor. Evlenenler, otelin önünde fotoğraf çektirmeyi adet haline getirmiş.Orta Asya bizi şaşırtmaya devam ediyor. Umumi tuvaletlerin kapısı yok. Her şey ortada, yan yana... Kazak rehbere soruyoruz, "Neden kapı yok?" diye. O da bize soruyor, "Neden olsun ki?"Gruptakilerden biri, "Bu işin mahremiyeti olur" deyince dudağını büküyor.Dedik ya, Orta Asya bizi şaşırtıyor. Kırgısiztan Havayollarına ait, pek de uçağa benzemeyen bir uçan külüstürle, Çimkente hareket ediyoruz. Uçak perişan halde... Koltukları oynuyor. Emniyet kemerleri bağlanmıyor.Çoğu yüreği ağzında, dua okurken, birden üzerinde tamirci tulumlarıyla biri içeride dolaşmaya başlıyor. Öğreniyoruz ki, mekanik bir arıza meydana gelirse, hemen müdahale etmeye hazır bir mühendismiş... Klima ve oksijen maskesi yok. Kokpitteki pilot vantilatörle serinliyor."Çok şükür. Uçak sağ salim bizi Çimkente indiriyor" derken, tekerlekler piste değer değmez sarsıntıdan acil çıkış kapısının kapağı açılıyor. Orta Asya macerasına kaldığımız verden devam edeceğiz. YARIN: KAZAKİSTAN ATEŞİ Kapısız tuvalet olur mu?