Orhun Yazıtları Nerededir, Hangi Döneme Aittir? Özellikleri Nelerdir?

Orhun kitabeleri içinde bulunduğu dönemin devlet yapısı, yönetim anlayışı, komşularla münasebetler, kültürel değerler ve sosyal yaşantı hakkında önemli bilgilerin elde edildiği yapıtlar olarak büyük önem taşımaktadır.

Orhun Yazıtları Nerededir, Hangi Döneme Aittir?

Orhun yazıtlarına Göktürk yazıtları ya da Köktürk yazıtları da denilmektedir. Bu yazıtlar Türk tarihinin ilk alfabesi olarak kabul edilen Göktürk alfabesi ile yazılmış olan ve Türk adının geçtiği ilk yapılar olarak ifade edilmektedir. Göktürkler dönemine ait olan bu yazıtlar Moğolistan'ın Orhun vadisinde bulunmaktadır. Orhun yazıtları Göktürk devletinin ünlü kağanları Bilge Kağan ve Kül Tiğin adına dikilmiş yapılar olmakla birlikte dönemin önemli devlet adamı ve veziri Tonyukuk adına da dikili bir yazıt bulunmaktadır. Bu yazıtların bulunuş tarihi 1889 yılına dayanmaktadır. Yazıtların yazılış tarihinin ise MS.8.yüzyılın başlarına dayandığı ifade edilmektedir. Yazıtlar, Danimarkalı dilbilimci Vilhelm Thomsen ve Rus Türkolog Vasili Radlof'un yardımıyla okunarak tüm dünyaya açıklanmıştır. Yazıtlardan Kül Tiğin yazıtının 732 yılında, Bilge Kağan yazıtının 735 yılında ve Tonyukuk yazıtının da 716 yılında dikildiği ifade edilmektedir.

Özellikleri Nelerdir?

Orhun yazıtları II. Göktürk devletine ait yapılar olmaktadır. Çin devletine karşı yıllarca mücadele eden II. Göktürk ya da Kutluk devletinin devlet teşkilatlanması, ülke yönetimi, sosyal hayat kuralları örf ve adetleri ile ilgili bilgiler yazıtlarda yer alan konular olmaktadır. Orhun kitabeleri Türklere ait ilk alfabe olan Orhun ya da Göktürk alfabesi ile yazılmıştır. Bu alfabenin en bilindik özelliği her harfin ayrı ayrı yazılması ve kelimelerinde birbirinden iki nokta işareti ile ayrılması olarak belirtilmektedir. Bu yazıtlar hem tarihi hem edebi açıdan önemli olmaktadır.

Bilge Kağan yazıtında Orhun alfabesinden başka Çince yazılmış bölümler de bulunmaktadır. Tenri Kağan tarafından dikilen bir yazıt olmaktadır. Kül Tiğin yazıtı ise Bilge Kağan tarafından dikilmiştir. Bu yazıtta da Çince metinler yer almaktadır. Tonyukuk abidesi ise en eski abide olmaktadır. Tonyukuk yazıtı Tonyukuk tarafından yazılmış ve dikilmiş bir yazıt olarak Türk tarihi hakkında ilk elden bilgi vermektedir.