Rubai Nedir, Rubainin Özellikleri Nelerdir? İşte Rubai Örnekleri...
31.05.2021 - 03:25 | Son Güncellenme:
Edebiyatta pek çok türün kendine ait bazı özel vezinleri bulunur. Bu vezinler kafiyelerin anlamlı bir bütünlük içerisinde olmasını, okunuş ve dinleniş anlamında güzel bir izlenim bırakmasını sağlar. Kafiye düzenleri her tür için farklı biçim özellikleri taşır. Bu biçim özellikleri edebi değer taşıyan eserlerin ne şekilde yazılmış olduklarını belirleyen etmenlerden biridir. Türk şiirlerinde de geçmişten günümüze kullanılmış olan birçok vezin tarzı bulunmaktadır. Peki Rubai nedir, Rubainin özellikleri nelerdir? İşte rubai örneklerini sizler için derledik.
İran edebiyatında doğarak Türk edebiyatına geçen bir nazım biçimi olan Rubai, kendine özgü vezinlerle yazılan ve dört mısradan oluşan nazım biçimi olarak tanımlanır. Mahlasız şiirlerin birçoğu Rubai nazım şekli içerir.
Rubai nedir?
Rubai, diğer nazım türlerinden farklı şekilde özel bir ölçü ile yazılan, 24 kalıptan oluşan, dört mısralı nazım şeklidir. İlk olarak İran edebiyatında kullanıldığı daha sonra Türk edebiyatında da pek çok eserde yer bulduğu bilinmektedir. Rubainin genel özelliklerini incelemek ilgili kavramın anlaşılmasını kolaylaştıracaktır.
Rubainin özellikleri nelerdir?
Rubailer kendine özel bir ölçü içerirler. Bu ölçünün içerisinde 24 kalıp bulunur.
Ağırlıklı olarak mahlasız şekilde ortaya çıkan şiir türlerdir.
“aaxa” ve “aaaa” biçiminde yazılmış bir kafiye düzenleri vardır.
Rubailerin işlediği konular şarap, aşk, dünya nimetleri gibi çok çeşitli kavramlardır. Bazı şairler rubai türünde eser ortaya çıkarırken tasavvuf, yaşamın anlamı, felsefe gibi konulara da değinmişlerdir.
Rubai türündeki eserlerde genellikle ilk iki dize anlatılmak istenilen ana fikrin ön hazırlığıdır. Ana düşünceler 3. ya da 4. dizede işlenir.
Rubai türünün en önemli temsilcilerinin başında İranlı şair Ömer Hayyam gelmektedir. Türk edebiyatında ise Nabi, Fuzuli, Haleti, Yahya Kemal gibi isimler bu türün temsilcileri arasında yer alır.
Rubailerde 24 vezin kalıbı bulunur. Bu kalıplar ahreb ve ahrem olarak adlandırılır. Mefülü kalıbı için ahreb, mefülün kalıbı için ise ahrem şeklinde tanımlama yapılır.
Dört mısradan oluşan kafiyeli rubailere terane ya da “ruba-i musarra” adı verilir.
Rubai örnekleri
Rubai türünün önemli temsilcilerden Fuzuli’nin aşağıdaki çalışması konunun pekişmesini sağlayacaktır;
Gördüm seni elden ihtiyârum gitdi
Bakdum kadüne sabr u karârum gitdi
Hâk oldum ü her yana gubârum gitdi
El-kıssa kapunda i'tibârum gitdi
Yine Nef’i’nin de konuyla ilgili güzel bir rubai örneği bulunmaktadır;
Ya Rab dilimi sehv ü hatâdan sakla
Endişemi tezvîr ü riyâdan sakla
Basdım reh-i vâdî-i rubâîye kadem
Ta'n-ı har-ı nâdân-ı dü-pâdan sakla
