Uşi Antlaşması Kısaca Özeti: Tarihi, Maddeleri (Şartları), Önemi Ve Özellikleri

Osmanlı Devleti ile İtalya Trablusgarp Savaşı ile karşı karşıya gelmiştir. 18 Ekim 1912’de İsviçre’nin Lozan şehrindeki Ouchy (Uşi) kasabasında İtalyanlar ile imzalanan bir antlaşmadır. Türk-İtalya savaşı olarak da bilinmektedir.

Uşi Antlaşması Kısaca Özeti

İtalya’nın sömürge arayışı ve Osmanlı Devleti’nin Trablusgarp’ı yani Libya’yı koruyacak gücünün tükenmesi savaşın ana sebepleri arasındadır. Bir yandan Trablusgarp Savaşı devam ederken diğer taraftan da Balkan Savaşı’nın çıkmasıyla Osmanlı Devleti İtalya’dan barış istemek mecburiyetinde kalmıştır. Barış antlaşması, 1911-1912 seneleri arasında İsviçre’nin Lozan kentinin Leman gölü kıyısında bulunan Uşi semtinde imzalanmıştır.

İmzalanan antlaşmaya göre gerektiği gibi Bingazi ve Trablusgarp’a özerklik verilmiştir. Osmanlı Devleti, bu bölgelerdeki askerlerini geri çekmesi gerekiyordu. Bu durum ise İtalya’ya Bingazi ve Trablusgarp’ı kolaylıkla işgal edebilme imkânı sunuyordu. Böylece İtalya, elinde olan Rodos ve çevresindeki 12 Ada’yı bir zaman sonra Osmanlı Devleti’ne geri verecekti. Fakat adaların Osmanlı Devleti’ne teslimi hiçbir zaman gerçekleşmemiştir. İkinci Dünya Savaşı’nı takiben de adalar Yunanistan’a verilmiştir.

Uşi Antlaşması’nın Maddeleri (Şartları)

İtalya ve Osmanlı Devleti arasında 15 Ekim 1912’de Uşi’de görüşmeler başlamıştır. Görüşmeler 18 Ekim’e 1912 tarihine kadar devam etmiştir. Uzun tartışmalar neticesinde 18 Ekim 1912’de barış antlaşması imzalanmıştır. Osmanlı ve İtalya arasında imzalanan 10 maddelik Ouchy Antlaşması’na göre alınan şartlar şöyledir:

- Bingazi ve Libya’ya tam özerklik verilecek. Ayrıca bu şehirler yeni kanunlar ile yönetilecek.
-Trablusgarp (Libya) ve Bingazi’de Osmanlı Devleti’nin menfaatlerini padişah namına 'naibü’s sultan' olarak atanacak bir görevli koruyacak. Buradaki dini ve adli işler padişah tarafından seçilen kadılarca yürütülecek ve bu görevlilerin ödenekleri Osmanlı Devleti tarafından ödenecek.
- Bahsi geçen bölgelerdeki halk, dini bakımdan Osmanlı halifesine bağlı olacak.
- Osmanlı Devleti Libya’daki memurlarını, askerlerini ve sivil görevli olan kişileri geri çekecek.
- İtalya’nın elinde olan Ege Denizi’ndeki Rodos etrafındaki 12 Ada Osmanlı Devleti’ne iade edilecek.
- İtalya, Osmanlı Devleti’ne kapitülasyonların kaldırılmasında yardımcı olacak.
- Osmanlı Devleti ve İtalya arasındaki düşmanlıklar son bulacak.
- Her iki taraftaki tutuklu ve rehineler takas edilecek.
- Savaşta uygulanan düşmanca fiiller için iki tarafa da af getirilecek.Uşi Antlaşmanın son şartına ise iki devlet arasındaki birtakım ekonomik ve parasal vaziyet tespiti edilerek, hazine kullanımı ve kamu borçları gibi mevzular karara bağlanmıştır.

Uşi Antlaşması’nın Önemi

Uşi Antlaşması, Osmanlı Devleti’nin zorunda kalarak imzalamış olduğu bir antlaşmadır. Osmanlı Devleti adına olumsuz neticeler doğuran doğurmuştur.

Osmanlı, Devleti, Trablusgarp Savaşı’nın ardından imzalanan Uşi Antlaşmasıyla Kuzey Afrika’daki varlığını kaybetmiştir. İtalya’nın sömürge arayışı sebebiyle Osmanlıya ait olan Trablusgarp’a saldırması ile 1911 senesinde başlayan savaş, bu bölgede yaşayan İtalyan halkına kötü davranıldığı bahanesiyle başlamıştır. Osmanlı Devleti’nin yeterli deniz gücü olmadığını ve karadan yardım almasının zor olduğunu bilen İtalya Krallığı, kendisine en uygun gördüğü Trablusgarp’ı seçmiştir.

Mustafa Kemal’in de aralarında bulunduğu Enver Paşa, Ali Çetinkaya, Fethi Okyar, Nuri Çetinkaya gibi isimler içinde olunan dönemin vatansever subayları Libya’ya giderek yerli halkı teşkilatlandırmıştır. Bu şekilde İtalyanlara karşı bir direniş başlamıştır. Direnişe karşı yetersiz kalan İtalya, bunun üzerine on iki adayı işgal etmiştir. İtalya’nın on iki adayı işgal amacı Osmanlı Devleti’ni barış imzalamaya zorlamaktır.

Balkan Savaşlarının başlamasıyla birlikte Trablusgarp’ta bulunan vatansever subaylar İstanbul’a gelmek durumunda kalmıştır. Osmanlı Devleti’nin Libya’daki direnişinin sekteye uğraması ve Balkan Savaşlarının etkisiyle Ouchy Antlaşması imzalanmak zorunda kalınmıştır.