3.2 milyar dolarlık ‘çekirdek parası’

Türkiye’nin 50 milyar doları aşkın cari açığı var. Yani yurtiçinde üretilip dışarıya satılan mal ve hizmetler, yurtdışından satın alınanlardan az olduğu için 50 milyar doları aşkın açık veriliyor. Türkiye petrolü, gazı yeterince olmadığı için enerjide dışa bağımlı ve cari açığın büyük bir kısmı enerjiden kaynaklanıyor. Ancak toprakları tarıma son derece elverişli olduğu halde tarım ürünleri de cari açık konusu!

Burada da en büyük kalem yağlı tohumlar. Türkiye yılda 3.2 milyar dolarlık yağlı tohum ve ham yağ ithalatı yapıyor, bu ürünlerin ihracatından da 1 milyar dolar elde ediyor. Yani net olarak 2.2 milyar dolarlık açık veriyor.

Çiftçi tercih etmiyor

Dünyada bitkisel yağ üretiminde palm yağı başta olmak üzere soya, kolza ve ayçiçeği kullanılırken, Türkiye’de bitkisel yağ büyük oranda ayçiçeğinden üretiliyor. Yani yağlı tohum Türkiye’de ağırlıklı olarak ayçiçeği demek. Türkiye’nin yağlık ayçiçeği tohumu yani çekirdek ihtiyacı 2.5 milyon ton, üretim ise 1.3 milyon ton. Bir başka deyişle üretim iki katına çıkarılırsa sorun çözülecek. Ülkede ekilebilir alanların sadece yüzde 4’ünde yağlı tohum yetiştirildiği göz önüne alındığında aslında üretimi artırmak fiziken hiç de zor değil. Ancak gerek ekip biçen çiftçi sayısı yıldan yıla azaldığı için, gerekse de mevcut çiftçiler daha fazla destek alabildikleri ürünleri tercih ettikleri için yağlı tohum üretimi yeterince artmıyor, aksine bu alanda verilen açık artıyor!

Oysa Tarım ve Orman Bakanlığı’na bağlı Tarımsal Ekonomi ve Politika Geliştirme Enstitüsü’nün raporuna göre, ayçiçeğine verilen destek 1 kuruş yükseldiğinde üretim miktarı 31 bin 771 ton artacak. Buradan hareketle destek 50 kuruş arttığında üretimin 1.6 milyon ton artacağı, yani yurtiçi üretimin, hem tüketimi ve hem de ihracatçı sanayicinin ihtiyacını karşılayacağı görülüyor.

Bu yapılmadığı sürece şu anda tüm dünyada ikinci büyük ayçiçeği ithalatçısı olan ve bu alanda dünyadaki toplam ithalatın dörtte birini tek başına yapan Türkiye, gerek yakın coğrafdaki ülkelerden gerekse de dünyanın bir ucundan, Arjantin’den ayçiçeği almayı sürdürecek! Halen ayçiçeğine kilogram başına 40 kuruş destek veriliyor.

Öte yandan ayçekirdeği ithalatı gıda güvenliği açısından da sorun oluşturabiliyor. Trakya Birlik Başkanı Rafet Sezen, “Yağlık ayçiçek tohumunun ithalatı aşamasında pestisit, aflatoksin gibi kalıntılara rastlanmakta, bu durumda insan sağlığı için risk oluşturabilmekte” diyor.

Trakya Birlik Başkanı Rafet Sezen
Sözleşmeli ekim desteği verilsin

“Yağlık ayçiçek üretimine verilen tarımsal destekler, çiftçilerin muadil ürünlerden kazandığı gelir düzeyini telafi edici noktaya taşınmalı. Sulama alt yapısı yaygınlaştırılarak dönüm başına ortalama verimin yükseltilmeli.

Kaldırılan sözleşmeli ekim desteği yeniden çiftçiye sunulmalı. Ayçiçeğinin lisanslı depoculuk sisteminde işlem görebilmesi için TSE tarafından analiz yöntem ve usulleri tanımlanmalı. Lisanslı depoda ayçiçeğine kira, nakliye ve analiz destekleri hububatlara göre iki kat olarak uygulanmalı. Tarım satış kooperatifçiliği güçlendirilmeli.”

TZOB Başkanı Şemsi Bayraktar
Ayçiçeği buğday dengesi sağlansın

“Yağlı tohumlu bitkilerin üretimini artırmak için üretimi teşvik edici bir fiyat politikası izlenmeli, alım garantisi verilmeli, yeterli miktarda prim verilmeli.

Yağlı tohumlu bitkilerin üretim alanlarının başka ürünlere kaymasını önlemek bakımından, üretimi teşvik edici bir parite sisteminin uygulanmalı, ayçiçeği/buğdayda bu parite 2’nin altına inmemeli, girdi fiyatları makul düzeylerde olmalı, mazot ve elektrikte KDV oranları düşürülmeli, münavebe durumu gözden geçirilerek bu yolla ekim alanında artış sağlanmalı.”