Ekonomiye Suriyeli etkisi
20.05.2025 - 07:01 | Son Güncellenme:
Bir ülke düşünün ki, son 13 yılda ülke nüfusunun yarıdan fazlası yerlerinden olmuş. 2011’de başlayan iç savaşla birlikte Suriye’de 22.5 milyonluk nüfusun önemli bir kısmı yerinden oldu. Yaklaşık 5.5 milyon kişi ülke dışına çıktı, 7 milyon kişi de ülke içinde yer değiştirdi. Dışarı çıkanların çoğunluğu Türkiye’ye geldi. Resmi kayıtlara göre yaklaşık 3.5 milyon Suriyeli sığınmacı olarak Türkiye’ye yerleşti.
SERVET YILDIRIM - Bu nüfus hareketi sadece demografik değil, ekonomik etkiler de yarattı. Şimdi ise Suriye’de yeni bir durum ve yeni bir rejim var. Sınırlı da olsa bir geri dönüş süreci başladı. Ancak tamamının dönmesini beklemek gerçekçi değil. Geri dönüş süreci kademeli olacak ve bunun ekonomide çeşitli etkileri olacak.
Bu konuyu Mahfi Eğilmez ile birlikte yaptığımız Sesli Ekonomi’de konuşmuştuk. Mahfi Bey Türkiye’ye gelen Suriyelileri iki gruba ayırmıştı: İlki, Türkiye’ye gelir ve sermaye ile gelip iş kuranlar. Bunlar konut alarak vatandaşlık hakkı kazandılar. İkincisi ise emeğini satarak yaşamını sürdüren, çoğu niteliksiz işlerde ve kayıt dışı çalışan grup. Geri dönüşün büyük ölçüde bu ikinci gruptan olacağı öngörülüyor.
Bu geri dönüşle birlikte, özellikle Güneydoğu’daki küçük atölyelerde iş gücü açığı yaşanabilir. Çünkü Suriyeliler çoğunlukla düşük ücretle ve sigortasız çalışıyordu. Onların yerine gelecek işçilerin sigorta ve vergi giderleri işverenin maliyetini artıracak, bu da fiyatlara yansıyacaktır. Göç hareketleri ekonomiyi üç ana kanaldan etkiler: Konut piyasası, iş gücü piyasası ve tüketici fiyatları.
Suriyeliler geldiklerinde konut kiraları ve fiyatları arttı. Geri dönüşle birlikte konut piyasasında bir miktar rahatlama yaşanabilir.
İşgücü piyasasında ise, Suriyeliler düşük ücretli ve kayıt dışı çalışarak işverenin maliyetlerini düşürdü. Bu durum, işsiz yerli nüfusla rekabet yarattı. Geri dönüş bu etkiyi tersine çevirebilir.
Suriyeliler ayrıca iç talebi artırarak enflasyona katkı yaptı. Ancak aynı zamanda iş gücü maliyetlerini düşürerek enflasyon üzerinde maliyet yönlü bir baskıyı azalttılar. Merkez Bankası’nın 2016’daki çalışması, bu etkinin bazı şehirlerde enflasyonu aşağı çektiğini gösterdi.
Bu noktada yapılması gereken, gönüllü geri dönüşü teşvik etmek. Bu da destek ve yardımların kademeli olarak azaltılmasıyla mümkün olabilir.
Suriye’nin kısa vadede normale dönmesi zor. Dolayısıyla Suriye’ye dönmeyerek Türkiye’de kalacak bir Suriyeli nüfus söz konusu olacak. Bu nedenle bu grubun topluma entegrasyonu üzerine çalışmak gerekiyor. Avrupa, Ukraynalı mülteciler için entegrasyon programları başlattı. Türkiye de benzer adımları atmalı; dil, beceri ve meslek edindirme kursları gibi yollarla bu insanları sisteme dahil etmelidir. Dünyada en fazla sığınmacı barındıran ülkeyiz. Bu durumu yönetmek, sosyal uyumu sağlamak ve ekonomik dengeyi korumak açısından hayati önem taşıyor.
