Taşköprü fiyatına Çin sarımsağı

Gıdada taklit ve tağşişin pek çok boyutu var. Tüketici artık daha fazla etiket okuyarak alışveriş yapsa da haksız kazanç sağlamak isteyenler tüketici ‘algı’sı üzerine oynamaya devam ediyor. Tüketici tarafında marka olan bölge/ürün ilişkisini fırsata çevirenlerin en çok kullandığı markalardan biri ise Taşköprü sarımsağı olarak karşımıza çıkıyor. Öyle ki, Çin’den ithal eden bile ‘Taşköprü’ fiyatıyla satış yapıyor. Tüketicinin Çin’den ithal sarımsağı tercih sebebi daha düşük fiyatı iken, piyasanın yüksek seyrinden faydalananlar; ithalatla ucuza gelen Çin sarımsağını Taşköprü sarımsağı bandından belirlenen fiyatla satıyor. Dolayısıyla hem tüketici fiyatı görünce etikete bile bakmadan hepsini Taşköprü sarımsağı olarak değerlendiriyor, hem de kilosu 10-12 liraya ithal edildiği tahmin edilen Çin sarımsağını satanlar yerli üreticiden daha fazla gelir sağlıyor.

Geçen sezon kilosu 100 lirayı aşan Taşköprü sarımsağı, çeşitli bölgelerde üretilen sarımsakların fiyatını da artırmıştı. Temmuzda yeni hasatla birlikte market tezgahlarında fiyat aşağı yönlü seyrederken, şu anda kilosu 45-50 lira seviyesinde bulunuyor.

‘Fiyat farkı olmalı’

Coğrafi işaretli Taşköprü sarımsağının üreticileri, marketlerde satılan sarımsaklarda değerine göre farklı fiyatlar bulunması gerektiğini, ancak her çeşit sarımsağın aynı fiyattan satıldığını belirtiyor. Kastamonu Taşköprü Ziraat Odası Başkanı Murat Çelik, bir markette Taşköprü sarımsağının kilosunun 50 liraya satılması durumunda; diğer bölgelerden gelen sarımsağın 35-30 lira, Çin’den ithal sarımsağın ise 25-20 lira bandında satılması gerektiğini ifade etti. Çelik, şunları söyledi:

“Çin’den ithal edilen sarımsağın tercih edilmesinin sebebi sadece düşük fiyatı. Taşköprü ile eşdeğer kalitede olmayan bir ürün, aynı fiyata satılmayı da hak etmez. Ama tüketici fiyatı görünce algısı ‘Taşköprü’ oluyor. Düşük maliyetiyle dış ticarete konu olan Çin sarımsağının en fazla 10 liraya getirilip, Taşköprü fiyatına satılması hem tüketici, hem de üretici için sorundur. Kalitesi zaten Taşköprü sarımsağı ile kıyaslanamaz. Mesela bir yemeğe iki diş Taşköprü sarımsağı yeterken, aynı tadı 10 diş ithal sarımsak da kullansanız alamazsınız. Aroması ve acılığı kendini mutlaka fark ettirir.”

Üretim tüketime denk geliyor

Türkiye’nin kuru sarımsak üretimi 100 bin ton civarında bulunurken, tüketimi de aynı seviyede oluyor. Taşköprü sarımsağında, bölgenin ekim alanı itibarıyla her yıl sadece 20-25 bin ton civarında ürün alınıyor. Üretimin büyük bir bölümü Çin orjinli olan; yani daha önce tohumu alınmış ama artık Anadolu topraklarına alışmış sarımsaktan geliyor. Bunlar ise ağırlıklı Güneydoğu Anadolu ve Trakya’da üretiliyor. Araban sarımsağı da ihtiyacın bir kısmını karşılıyor. İthalatı gözetim altında olan sarımsakta; fiyatı dengelemek için gümrük vergisinde indirim uygulamasına gidilebiliyor. Geçen ekimde bu karar uygulanmıştı.

‘Coğrafi işaret tescili var’

Sarımsak üretiminde öne çıkan bir başka şehir ise Gaziantep. Bölgede hem Çin orjinli sarımsak üretimi yoğun, hem de ünlü ‘Araban sarımsağı’ yetiştiriliyor.
Gaziantep Araban Ziraat Odası Başkanı Hasan Altun, Araban sarımsağının Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından coğrafi işaret olarak tescillendiğini de hatırlatırken, verimli ve kaliteli bir ürün olarak bilindiğini söyledi. Araban sarımsağının da bir marka olmaya başladığını kaydeden Altun, buna rağmen Araban sarımsağını da Taşköprü adıyla satanlar olduğunu dile getirdi.

Altun, “Tüketici algısı kullanılmış oluyor. Ama etikete baktığında mesela, hiç hak etmeyen bir ürün aldığını görüyorsun. Araban sarımsağı şu anda üreticide kalmadı. Bölgede tüccarda 18 lira seviyesinde satılıyor. Yani market rafına gelişi 45-50 lira çok fazla. Üretici geçen sezon 12 liraya sattı, buna rağmen memnun oldu. Yakın zamanda Araban sarımsağını ‘Araban’ markasıyla paketlemesini yapıp satmayı planlıyoruz” açıklamasını yaptı.