'Ünlülerle' rekabet

Terlik deyince, çok zaman 10 - 15 milyon liralık, hadi iyisi, markası diyelim 20 - 25 milyon liralık bir şey diye biliyoruz ama hiç öyle değil. 700 dolara bile terlik var. Türk lirasıyla yaklaşık 1 milyar lira! Tabii bunlar yabancı markalar. Prada, Gucci gibi ünlü markaların terliklerinde fiyatlar 200 ile 700 dolar arasında değişiyor.
Fiyatlara bakıp, 'bu fiyata kim terlik alır?' diye düşünmeyin. Belki 'kapış kapış' gitmiyor ama ciddi bir piyasası var. Bu piyasayı ortaya çıkaran da son trendler. Daha çok yazın giyilen terlikler artık kış mevsiminde de giyiliyor. Daha çok günlük kıyafetlerle giyildiğini bildiğimiz terlikler çok özel toplantılarda, davetlerde, balolarda bile çok şık kıyafetlerle birlikte giyilebiliyor.
İşin bir başka cephesini ise yerli terlik üretiminden izlemek mümkün. Tam anlamıyla kıran kırana bir rekabet var. Geçen yıl reklamlardan hatırlanacaktır. Bir Seda Sayan çıkıyor, bir Sibel Can çıkıyor, reklamını yaptıkları markaların terliklerini övüyordu. Şirketler ciro patlaması yaşıyodu. Bu yıl ikinci bir rekabet dönemi Twigy'nin reklama girmesiyle başladı. Piyasada kartlar yeniden dağıtılıyor.

Son beş yılda büyüdü
Türkiye'de terlik pazarı son beş yıldır ciddi bir büyüme gösterdi. Reklamlara milyon dolarlık bütçeler ayrılıyor. Bu arada terlikler de evden sokaklar taşındı. Artık davetlerde bile tercih edilir oldu, imaj değiştirdi. Çok renkli, çok farklı 'pofuduk' ev terlikleri üretildi. Yerli terliklerin fiyatları da artık öyle bilinen rakamlarda değil. Bazı markalarda 60 - 70 milyon liraya kadar çıkıyor.
İç pazardaki büyüme hızlı ancak tüketim düzeyi henüz gelişmiş pazarlarla kıyasalanabilecek düzeyde değil. Avrupa'da kişi başına yıllık 4 - 5 terlik düşüyor. Suudi Arabistan'da bu rakam, iklim koşulları ve alışkanlıklar nedeniyle yılda 10 - 12 çifte kadar çıkıyor. Ancak Türkiye'de 2 çifte bile ulaşmıyor. Terlik üreticileri 80 milyon çifti markalı yılda 150 milyon çift terlik üretiyorlar. Bu üretimin 50 milyon çifti ihraç ediliyor. 100 milyon çifti de iç piyasada satılıyor. Kayıtdışı üretim ile birlikte terlik pazarının büyüklüğü 400 milyon dolar.

Çin ve İtalya ile rekabet
Türkiye dünyada ikinci büyük ayakkabı ve terlik üretimi makine parkına sahip ülke, ayrıca dünyada altıncı büyük üretici. Ancak yetkililer kapasitede dünya ikincisi olan Türkiye'nin kapasitesinin ancak yüzde 40'ını kullandığını çünkü ihracat hacminin düşük olduğunu söylüyorlar. 1985 yılından beri terlik ihracatı yapan firmalar, üretimlerinin yarısını yurtdışına gönderiyor. Türk firmaların ürettiği terlikler Orta Doğu'dan Portekiz'e, Güney Afrika'dan ABD'ye ve hatta terlik sektöründe dünyanın en iyisi olarak bilinen İtalya'ya bile satılıyor.
Bazı firmaların ürünleri 'bavul ticareti' ile Avustralya'ya kadar ulaşırken bazıları da Rusya pazarında önemli paya sahipler. Firmalar talepleri daha iyi değerlendirebilmek için yurtdışında temsilcilikler açıyorlar.
İtalya ve Çin terlik ihracatında en önemli iki ülke. İtalya'nın 2 milyar dolarlık ihracatı var. Çin, yabancı pazarlarda Türk firmalarının en büyük rakibi. 10 milyar dolar civarında ihracatı var. Ancak Türk firmaları iki seçenek ile karşı karşıyalar: Çin'le rekabet edecek maliyetlere mi, yoksa İtalya ile rekabet edecek kaliteye mi ulaşılması doğru. Her firma bu iki seçeneğe göre yolunu belirlemeye çalışıyor.

Merdiven altı zorluyor
Sektörün en büyük problemi 'merdivenaltı' denilen kayıtdışı üretim. Türkiye'deki terlik üretiminin yüzde 40'ının kayıtdışı gerçekleştiği belirtiliyor. Bu firmalar vergi vermedikleri, sigorta ödemedikleri için ucuz maliyetlerle piyasaya çıkıyorlar. Halkın alım gücünün düşüklüğü bu pazarı ayakta tutuyor.
Ayrıca eğitimsizlik ve firmaların kurumsallaşamaması da diğer sorunlar. Bu konuda oldukça duyarlı olan sektör firmaları İstanbul'da 2002 yılında açılan Ayakkabı Koleji'nin finansmanını kendileri sağlamışlar.

Sektörde özellikle 2001 yılında başlayan yoğun rekabet, bu yıl piyasaya Twigy'nin girmesi ile yeni bir boyut kazandı. Şirketlerin, Seda Sayan ve Sibel Can gibi ünlülerle yaptığı reklam rekabetine Twigy de katıldı.
Kayıtdışı üretim bir kenara bırakılırsa sektörün belli başlı yerli markaları arasında Polaris, Gezer, Muya, Ceyo var. Ceyo 2.5 milyon çift terlik üretim kapasitesine ulaştı. Türkiye'de 8 mağaza ve bin 200 cornerda satılıyor. Lübnan'da da altı mağazası var. Gezer'in kapasitesi 35 milyon çifte ulaşmış durumda. İç pazarda yüzde 30 paya sahip. 48 ülkeye ihracat yapıyor.
Muya, 52 ülkeye ihracat yapıyor. Yıllık 10 milyon çift terlik üretimi yapıyor, yüzde 60'ını ihraç ediyor. ABD ve Almanya'da kendi ofisleri, Rusya'da bir fabrikaları var.
Polaris, ana pazarı Rusya'da kriz olunca bot fabrikasında terlik üretimine (1999) başladı. 2002 yılında şirket 22 trilyon lira ciroya ulaştı. Yıllık üretim kapasitesi 3.5 milyon çift olan şirket 27 ülkeye ihracat yapıyor. . 2002 yılında 3 milyon dolarlık terlik ihracatı yapan Polaris'in bu yılki hedefi 10 milyon dolar.
Twigy markasının üretici firması Terteks Tekstil, 1989 yılından bu yana terlik ve ayakkabı ithalat ve dağıtımı alanında faaliyet gösteriyor. Barbie gibi dünyaca ünlü markaların Türkiye'deki dağıtımcısı olan Terteks firması De Fonseca ev ve moda grubu terliklerinin yetkili dağıtıcısı. Fenerbahçe, Beşiktaş ve Galatasaray kulüplerinin lisanslı terliklerini 'Twigy Taraftar' konseptiyle üretiyor.

Daha çok yaz kreasyonlarında kullanılan terlikler artık kış sezonunda da vitrinlerdeki yerini almaya başladı. Son beş yıldır kadınlar için kış kolleksiyonlarında terliklere de yer veriliyor. Kış sezonunda terlikler genellikle gece davetlerinde, özel toplantılarda tercih ediliyor. Yüksek, sivri topuklu modellerin yanında düz ve yumurta topuk olarak adlandırılan kısa, yuvarlak topuklu modeller yer alıyor.
Prada, Gucci gibi ünlü markaların terlik fiyatları 200 dolar ile 700 dolar arasında değişiyor. Türkiye'de de sektörün önde giden ayakkabı üreticileri bu akıma ayak uyduruyor.



BUSINESS


Dikkatleri parada, kulakları klasik müzikte
Sayılar senin olsun, felsefeni anlat...
En paşa gazoz
Patronların duvarlarını süsleyen köylü çocuğu
Tüketim tapınakları hayal ve 'yıldız' dolu bir dünya vaad ediyor
Anadan üryan Naomi çekilir mi !
O, kumaşlarını piyanoda dokuyor
İş dünyasında üçüncü gurur dönemi
Herkes toplantıda efendim!
'Kaybedince uykumda bile ağlarım'
'Sizdeki mozaik yapı hiç bir yerde yok, kıymetini bilin'
Ünlüler rağbet edince Kapalıçarşı'ya nur yağdı
Ortaklar, kendi şirketlerinde bilfiil çalışıyorlarsa ücret alabilirler
1 milyar liraya terlik
Değişmeyen Türkiye ve değişen gazeteciler
'Avrupa sağlık kartı' Avrupalılar'ı kızdırdı
DVD - Çerez, gümrükçüye karşı!
Türklerin tercihi el sarımı puro
Tekel'in paha biçilmez müzesi sandıklarda çivili
Texaco'ya 1 milyar dolarlık çevre davası