‘Avrupa vizesi’ için AB negatif
08.05.2025 - 07:01 | Son Güncellenme:
Türk vatandaşlarının karşılaştığı vize sıkıntısı konusunda üye ülkelere “kapasite artırma” çağrısı yapmasına rağmen Avrupa Parlamentosu’nun Türkiye raporunda ‘Sistem kötüye kullanılıyor” diyerek hem Ankara’nın hem de Brüksel’in karşılıklı adım atması gerektiği belirtildi.
Avrupa ülkeleri ile Türkiye arasında Covid 19 Pandemisi sonrası patak veren ve iş dünyasından eğitime kadar bir çok alanda sıkıntılara neden olan Shengen vize sorunu yine ortada kaldı. Avrupa Parlamentosu’ndan (AP) da üye ülkelere “kapasite artırma” çağrısı yapılmasına rağmen vize kosunda karşılıklı adımlar atılması gerektiğine vurgu yapıldı.
AP Türkiye Raportörü Nacho Sanchez Amor, Türkiye’nin tıkanan AB’ye katılım süreciyle ilgili bir gelişme sağlanmadığını belirterek, “AB üyeliği için kestirme yol olmadığına” dikkat çekti. 2023 ve 2024 yıllarını kapsayan Türkiye ve AB çerçevesindeki gelişmeler ışığında hazırlanan Türkiye raporu hakkında konuşan Sanchez Amor, Türk medyasında yer alan ‘Askeri gücümüz Avrupa Birliği üyeliğinin kapılarını açıyor’ haberlere dikkat çekerek, üyeliğin aday ülkelerin demokratik standartlarıyla ilgili olduğunu vurguladı.
Türkiye’nin AB üyeliğinin “herhangi bir jeopolitik, askeri veya stratejik değerlendirmeye dayanarak gerçekleşmeyeceğini” belirten Sanchez, “Üyelik demokrasiyle ilgilidir. Ülkelerdeki demokratik standartların seviyesini araştırmalı ve değerlendirmeliyiz” ifadesine yer verdi. AP raportörü Sanchez Amor’un basın toplantısı ardından Avrupa Parlamentosu’nda yapılan oylamada, 27 sayfalık Türkiye raporu 367 oy ile onaylandı. 74 parlamenter aleyhte oy verirken, 188 parlamenter ise çekimser kaldı.
Raporda “Türkiye’nin AB’ye katılım sürecinin mevcut koşullarda yeniden başlatılamayacağını yinelemekte ve Türk hükümeti ile AB kurumları ve Üye Devletlerini, şu anda dondurulmuş olan katılım sürecinin ötesinde, daha yakın, daha dinamik ve stratejik bir ortaklık yönünde çalışmaya devam etmeye çağırmaktadır” ifadelerine yer veriliyor.
‘Kötüye kulanılıyor’
Katılım müzakereleri 2005 yılında başladı, ancak 35 fasıldan sadece 16’sı müzakereye açıldı ve sadece “Bilim ve Araştırma” faslı geçici olarak kapatıldı. AB-Türkiye ilişkilerinde üst düzey diyaloglar yoluyla kaydedilen ilerlemeye rağmen, AB Konseyi Haziran 2018’de yeni fasılların açılmasını reddederek, katılım müzakerelerini dondurdu. Raporda, vize serbestisi için gerekli 72 kriterin son kalan 6 maddesinin tamamlanması halinde sürecinin yeniden başlayabileceği belirtildi. Türk vatandaşlarının, talepteki belirgin artış ve sistemin kötüye kullanılması korkusu nedeniyle vize taleplerinde sorunlarla karşılaşmasından üzüntü duyulduğu belirtildi. Vizelere erişimin iyileştirilmesine dair siyasi kararlılık mesajı verilen belgede, Türkiye ve AB’ye “teknik ve idari engeller” için “yoğun çaba gösterilmesi” çağrısında bulunuldu.
Ret oranı yüzde 16 ama randevu almak çok zor
Türk vatandaşlarının Schengen vizesi almakta karşılaştığı zorluklar nedeniyle Türkiye ve AB üyesi ülkelerle ikili temaslarını sürdürse de bunların sahaya olumlu yansıması henüz hissedilmiş değil. AB’nin verilerine göre 2022’de Türkiye’den Schengen vizesi için 778 bin 409 başvuru yapıldı. Bunlardan, 504 bin 220’si çok girişli olmak üzere 645 bin 842 başvuruya olumlu yanıt verildi. Bu da ret oranının yüzde 15.7 olduğuna işaret ediyor. AB’nin geçen yıl yayınladığı son istatistiklere göre ise 2023’te Türkiye’den Schengen vizesi için 1 milyon 55 bin 885 başvuru yapıldı. Bunlardan, 612 bin 841’i çok girişli olmak üzere, 867 bin 646’sına olumlu yanıt verildi. Yani yüzde 16.1 oranında ret verildi. BBC Türkçe’ye konuşan bir AB yetkilisi, 2023’te, Schengen vizesi alarak yasal yollarla giriş yaptıktan sonra iltica başvurusunda bulunan 103 bin Türkiye vatandaşı tespit edildiğini söyledi.
Ret oranları düşük görüse de Schengen vizesi almak isteyen Türk vatandaşlarınım en büyük sıkıntı aracı firmalara yapacakları başvuru için vize randevusu bulamamaları. AB genelinde bütün ülkeler aracı ülkeler vasitası ile Schengen vizesi veriyor. Vize başvuru randevuları ülkelerin talimatları konusunda açılıyor. Randevu sayısı ülke temsilcilikleri tarafından belirleniyor. Randevular açıldığında hemen almak gerekiyor. Hal böyle olunca eğitim ve iş amaçlı vizeye ihtiyaç duyanlar başvuru yapamıyor.
Yüzde 20 artıyor
Randevular açıldığında bazı aracıların toplu alım yaparak daha sonra bu randevuları, VIP sıra adı altında ekstra ücretlerle sattıkları iddia ediliyor. Vize aracı kurumları ise her yıl Schengen vize talelibinin yüzde 20 oranında artmasına rağmen, randevu sayısının aynı kaldığını, AB ülke temsilciliklerdeki vize bölümünde çalışan sayısının da son 5 yılda neredeyse hiç artmadığından şikayetçi.
Dışişleri’nden AP’ye tepki
Dışişleri Bakanlığı, AP Genel Kurulunun kabul ettiği 2023-2024 Türkiye Raporu’na tepki gösterdi. Açıklamada şunlar kaydedildi: “Terör örgütlerine ve Türkiye karşıtlığını varoluş nedeni haline getirmiş, ülkemizdeki siyasi dinamikler, dış politikamız ve Sayın Cumhurbaşkanı’mızın (Recep Tayyip Erdoğan) Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) ziyaretine yönelik mesnetsiz değerlendirmelerini reddediyoruz” denildi. Açıklamada, gelecek dönemde, Türkiye’nin AB’ye katılım süreci dahil AB ile ilişkilerinin karşılıklı yarar temelinde sürdürülmesi için AP’nin üzerine düşeni yapmasının beklendiği aktarıldı. ● ANKARA Milliyet
‘Ankara Anlaşması’ndan doğan hakkımız var’
ASENA YATAĞAN Ankara - Milliyet’e konuşan uzmanlar ise, Türk vatandaşlarının Ankara Anlaşmasından kaynaklanan vize muafiyeti olduğunu dile getirdi.
Kocaeli Üniversitesi Öğretim Üyesi, AB Uzmanı Prof. Dr. İrfan Kaya Ülger: Şu an hukuken müzakere yapan ülke statüsündeyiz ama fiilen müzakereler kilitlenmiş durumda. AB ile ilişkilerimizde vize konusunda ev ödevleri var. AB 72 tane kriterin yerine getirilmesi halinde Türk vatandaşlarına Avrupa Schengen bölgesinde vize muafiyeti sağlayacağını kabul etti. Bugüne kadar Türkiye bunların 66’sını yerine getirdi. 15 Temmuz 2016’dan beri kalan kriterler konusunda ilerleme sağlanamıyor. Bunların en önemlisi terörle mücadele yasasında değişiklik yapılması. Avrupa, Türk Ceza Kanunu’ndaki terör tanımının revize edilmesini istiyor. En önemli anlaşmazlık, tıkanma bundan kaynaklanıyor. Ulusal güvenlik endişeleri, kaygıları sebebiyle bu konuda adım atabilecek durumda değiliz.
Vize muafiyeti
Avrupa tarafı bize vize kolaylığı adlı bir mekanizma önerdi. Yani tüm vatandaşlara değil de belli gruplara vize muafiyeti şeklinde. Fakat bir bütün olarak baktığımızda 90 gün süreli vize muafiyeti sağlanması için yasa değiştirilmesi isteniyor. Vize muafiyeti Schengen ülkelerinde 90 gün süreyle kalma hakkı veriyor. Yani serbest dolaşım değil. Serbest dolaşım ancak tam üye olduktan sonrası için.
Ankara Anlaşması çerçevesinde Türk vatandaşlarına sağlanan bir takım haklar, imtiyazlar var. Bunları ileri sürerek Avrupa ülkelerinde kazanılmış hakları gündeme getirerek hukuki açılım yapılması mümkün.
Dumlupınar Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü Başkanı Prof. Hüsamettin İnaç: Ankara Anlaşmasından kaynaklı bizim bir vize serbestisi imkanımız var. 2005 yılında Türkiye müzakerelere başladı. Müzakereleri şekillendiren belgede Türkiye’ye derogasyon dediğimiz istisnalar uygulandı. Yani Türkiye AB üyesi olsa bile 7 sene kendisine vize serbestisi verilmeyecek. 2016’da imzalanan göçmenlerin geriye gönderilmesi anlaşması da bunu aynı zamanda içeriyor. Geri göndermede 75 maddeden bahsediliyor ve Türkiye bunlardan aşağı yukarı 71-72’sini yerine getirdi. Bu da getirmek istemediği maddeler. Türkiye’deki terör ve terörist tanımı. Türkiye’nin 2008’de ortaya konulan AB Yerel Yönetimler Şartı’nı kabul etmemesi. Yerel yönetimlere aşırı özerklik sağlanarak Türkiye’nin üniter yapısının bozulması gibi talepler Türkiye’nin kabul edemeyeceği talepler. Dolayısıyla bunlar olmadığı için vize serbestliği çözümsüz durumda.
AP’den vize serbestisine sorumluluk hatırlatması
Güldener Sonumut - Avrupa Parlamentosu’nun (AP) her yıl Avrupa Komisyonu’nun Türkiye raporuna yönelik olarak kaleme aldığı ülke raporu onaylandı. Türkiye raportörü Nacho Sanchez Amor tarafından kaleme alınan raporda, vize serbestisi konusundaki sıkıntılara değinilerek, gerek Ankara’nın gerekse Brüksel’in sorumlulukları hatırlatılarak karşılıklı adım atma çağrısında bulunuldu.
Nitekim Türkiye’de vatandaşların Schengen vizesi almakta çektikleri çile malum. Bununla birlikte Ankara’nın vize serbestisi hakkına sahip olması için, başta terörle mücadele ve kısa adı KVKK olan kişisel verilerin korunmasına yönelik düzenlemelerin AB standartlarına getirme taahhüdü olmak üzere 6 eksik kriteri yerine getirmesi gerekiyor. AB cephesinde ise Türkiye’de Schengen vizesi verme hizmetinde bulunan AB elçilik ve konsolosluklarının da kapasitelerini artırmaları gerekiyor. Nitekim raportör de çağrısını sadece Ankara’ya yönelik olarak değil, AB ülkelerine yönelik olarak da ifade ediyor.
Türk Dışişleri Bakanlığı ile Türkiye’de mukim öğrenciler ve iş adamları, vize başvuru süreleri, randevuların doluluk oranı ile yapılan başvurulara yönelik ret oranından şikayetçi. Ancak Avrupa Komisyonu’nun göç ve içişleri genel müdürlüğünün 2023 yılına yönelik olarak yayınlanan verilerine göre Türkiye’ye yönelik ortalama ret oranı yaklaşık yüzde 16 civarında. En çok ret veren ülkeler arasında yüzde 42 ile Estonya, yüzde 39 ile Danimarka ve yüzde 35,8 ile Letonya öne çıkıyor. AB’nin Ankara temsilciliği, vize randevularında yaşanan sıkıntılar ile işlem hacmi konusunda yazılı bir açıklamada bulunarak, Türkiye’de Schengen vizesi vermeye yetkili elçilikler ve konsolosluklardaki personel sayısı ile işlem hacminin 2020 öncesi, yani pandemi öncesi seviyesine geldiğini açıklayarak bu hususta Türk kamuoyunda yer alan eleştirileri yanıtladı.
İstatistiksel olarak, Türkiye’de Schengen vizesi vermeye yetkili diplomatik kuruluşların personelinde bir artış yaşandı ve eksiklikler 2020 yılına göre telafi edildi. Ancak 2019 yılı esas alındığında, Türkiye’de Schengen vizesine başvuruda bulunanların sayısı da 2019 yılına göre ciddi oranda artmış durumda. Bu çerçevede, Türkiye’nin vize serbestisi hakkına sahip olmak için 72 kriterden 66’sını yerine getiren Ankara’nın son 6 kriteri yerine getirmesi halinde AB’nin taahhütlerini yerine getireceğini ifade eden AP Türkiye raporu, AB ülkelerinin de Türkiye’de artan vize talebine yönelik işlem hacmini karşılamak amacıyla imkan ve yeteneklerini artırma çağrısında bulunuyor.
