Nasıl ıslah olacaklar?
İşlediği bir suç nedeniyle cezaevine girip tahliye olan kişilerin hatta cezaevinden izinli çıkanların yeniden bir suça karıştığı özellikle kadın cinayetlerinde sıkça görülüyor. Peki, bu olaylarla gündeme gelen infaz indirimi, denetimli serbestlik, şartlı salıverilme gibi uygulamalar nasıl gerçekleşiyor ve bu konuda ne gibi yeni adımlar atılabilir?
Yaşanan her kadın cinayeti, toplum vicdanında derin bir iz bırakıyor. Geçen ay 40 kadın öldürülürken Bahar Aksu’nun Şişli’de sokak ortasında eski eşi tarafından katledilmesi de kadın cinayetleri zincirine yeni bir halka olarak eklendi. Bu cinayetler, eski eş ya da sevgilinin, sapkın bir takıntıyla, uzaklaştırma kararı, adli kontrol hatta tutukluluğa rağmen kadınların peşlerini bırakmadıklarını ortaya çıkarıyor.
Örnek çok
Cinayetler ve saldırılar ile birlikte; infaz indirimi, denetimli serbestlik, şartlı tahliye gibi uygulamalar da tartışılırken CHP Genel Başkanı Özgür Özel’e yönelik saldırıyı gerçekleştiren Selçuk Tengioğlu’nun da iki çocuğunu öldürüp denetimli serbestlik kapsamında cezaevinden çıktığı açıklanmıştı. Benzer şekilde, 2004 yılında eşini öldüren Ümit Yapıcıoğlu, pandemi sonrası serbest kaldıktan sonra bu kez yengesi ve yeğenini öldürdü. Manisa’da iki eşini öldüren Necati Akpınar, tahliye sonrası da birlikte yaşadığı kadını öldürürken, Mardin’de Abdulkadir Pulent, tahliye edildikten sonra eşini katletti.
Sıkı takip gerek
Hukukçular ağır suçlardan hüküm giymiş kişilerin infaz indirimlerinden yararlandırılması halinde daha sıkı bir denetim ve takip sistemi gerektiğine dikkat çekiyor. Zayıf denetim mekanizmaları, kişilerin tekrar suç işlemelerinin önüne geçemiyor. İnfaz indirimlerinin kapsamının daraltılması, şartlı tahliyelerde ciddi risk analizleri yapılması ve etkin bir izleme mekanizması kurulması gerektiği belirtiliyor.
CHP lideri Özel’e saldıran Selçuk Tengioğlu’nun iki çocuğunu öldürdüğü ortaya çıkmıştı.
Sistem nasıl?
Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden Prof. Dr. Mahmut Koca, Milliyet’e şu değerlendirmelerde bulundu:
Oranlar değişti
“Mahkum olan kişiler, cezanın tamamını içeride çekmiyor. Buna koşullu salıverilme ya da şartla salıverilme diyoruz. Yani kişi cezasının bir kısmını infaz kurumunda geçirip kalanını toplum içinde infaz ediyor. 2005 öncesinde süreli hapis cezalarında mahkumlar, cezanın 5’te 2’sini içeride geçirip çıkabiliyordu. 2005 sonrası bu oran 3’te 2’ye çıkarıldı. 2020’de yapılan değişiklikle bu oran yarıya, yani 1/2’ye indirildi; bazı suçlar hariç. Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezalarında süre 30 yıl, müebbet hapislerde 24 yıl.”
Rapor hazırlanıyor
“2012’de Ceza İnfaz Kanunu’na eklenen 105/A maddesiyle, koşullu salıverilmesine bir yıl kalan hükümlüler denetimli serbestlik tedbiriyle daha erken serbest bırakılabiliyor. Ama içeride geçirilen süre tek başına yeterli değil. Kişinin iyi halli olması gerekiyor. İyi halliliği cezaevlerindeki gözlem ve denetim kurulları belirliyor. Bu kurullar kişinin toplumla bütünleşmeye hazır olup olmadığını değerlendiriyor, raporları infaz hakimine gönderiyor ve karar bu raporlara dayanarak veriliyor.”
Serbest kalsalar da yükümlülükleri var
Prof. Dr. Mahmut Koca, serbest bırakılan kişiler kendi haline bırakılmadığını belirterek şunları kaydetti: “Denetimli Serbestlik Müdürlükleri onlara çeşitli yükümlülükler getiriyor: Belli yerlere gitmeme, belirli bir bölgeden ayrılmama, kamuya yararlı işte çalışma gibi. Amaç, bu kişilerin toplumla sağlıklı şekilde bütünleşmesini sağlamak ve tekrar suç işlemelerini önlemek. Koşullu salıverilen kişilerin ne kadarı tekrar suç işleyip dönüyor, denetimli serbestlikte yükümlülükler ne kadar yerine getiriliyor, infaz sonrası denetimler ne kadar etkili bilmiyoruz. Bu eksiklik nedeniyle sistemsel bir sorun var mı, yok mu, ne kadar aksıyor net şekilde söyleyemiyoruz.”
