Dario Fo kadınlarından biri: Füsun Demirel

Usta oyuncu Füsun Demirel, sinema, tiyatro ve dizi oyunculuğundaki başarısına, ülkemizde yayımlanan Dario Fo kitaplarının çevirmenliğini de ekledi


Füsun Demirel'i Türk filmlerinin anaç, tuttuğunu koparan, çığırtkan kadın tiplemelerinden tanımayan yoktur herhalde. Bu anaçlık ve duygu yükü, Dario Fo'nun oyunlarındaki kadın kahramanların açlığı, cinselliği, aşkı ve yaşadıkları baskılarla birleşince ortaya Füsun Demirel çevirileriyle Dario Fo oyunları çıkıyor. Füsun Demirel ve Nurettin Şen tarafından kurulan Açılım Yayınları, şu ana kadar çevrilen yirmiye yakın oyunuyla Dario Fo'nun Türkiye temsilcisi işlevini görüyor. Hayalinin bir Dario Fo oyunu yönetmek ya da bir Dario Fo oyununda rol almak olduğunu söyleyen Demirel, sinema ve dizi oyunculuğundan, tiyatro oyunculuğu yapmaya çok da fırsat bulamadığını dile getiriyor. "Dizi ve sinema oyunculuğu, Açılım Yayınları'nın devam etmesi için maddi bir kaynak oluşturuyor. Aynı zamanda zamanımın çoğunu kaplıyor. Çevirmenlik ve yayıncılık da ancak arada bulduğum boşluklarla yürüyor. Nurettin Şen ile Dario Fo rejisi yapmayı çok istiyoruz. Bir gün yapacağımıza inanıyorum."
İtalya'da bulunduğu yıllarda Dario Fo ile tanışan Demirel, Fo'nun yapıtlarının kendi sanat yaşamı ve anlayışını da bütünleyen yapıtlar olduğunu söylüyor. Dünyanın herhangi bir bölgesinde yaşanan şiddetin ve baskının Fo'nun oyunlarından kendisine yansımasını sanatsal üretimini kışkırtma olarak değerlendiren Demirel, insan neslinin sorumluluğunu da aynı oranda taşıdığına inanıyor.
Füsun Demirel'in geçen aylarda dilimize çevirdiği iki Dario Fo oyunu "Neredeyse Kadın: Elizabeth" ve "Ödenmeyecek Ödemiyoruz" adını taşıyor. Fo'nun oyunlarını sürekli çağa uygun olarak değiştirdiğini ve eklemelerde bulunduğunu söyleyen Demirel, aynı değiştirmeleri kendisinin de yaptığını belirtiyor. "Neredeyse Kadın: Elizabeth", birinci Elizabeth'in bir dönemini; aslında iki gününü anlatıyor. "Elizabeth, Shakespeare'in o dönemlerde yazdığı "Hamlet" oyununun kendisinin kararsız ve despot yönetimiyle alay ettiğini düşünür ve bütün tekstleri incelemeye alır. Fo, bu oyunda Elizabeth'i bazen erkeklere hükmeden, bazen de egemen kültür içinde kurban olarak kalmış bir kadın olarak yorumluyor." Oyunlarında Brecht'in epik tiyatrosunu çıkış noktası olarak ele alan, rönesans ve ortaçağ geleneksel halk tiyatrosundan etkilenen Fo, her fırsatta bir anarşist gibi yargı boşluklarının ortasına dalıveriyor. Halk tiyatrosu özellikleri taşıyan ve varoşlarda geçen "Ödenmeyecek Ödemiyoruz"da ise işçi sınıfı mücadelesinin anlatıldığına değinen Demirel, gelir dağılımı dengesizliğinin, varoşlarda yaşayan insanlar için ışıklı mekanları ve alışveriş vitrinlerini çok anlamsız kıldığını belirtiyor.
İstanbul Devlet Tiyatrosu tarafından sahnelenen "Bir Anarşistin Kaza Sonucu Ölümü", Sadri Alışık Tiyatrosu tarafından ...Çolpan İlhan'ın oynadığı "Sıradan Bir Gün" ve Tiyatro Fora'nın sahnelediği "Klakson, Borazanlar ve Bırtlar" şu günlerde oynanan Dario Fo oyunları. Demirel, hemen her yıl bir oyunu sahnelenen Dario Fo'yu daha çok amatör tiyatroların tercih etmesini ise Fo'nun oyunlarının başkaldıran yapısına bağlıyor.
Asıl işinin dizi ve sinema oyunculuğu olduğunu söyleyen Demirel, çevirmenlik ve yayıncılığın oyunculuğunu tamamlayan, Dario Fo ve onun oyunlarındaki kadın kahramanların ise oyunculuğunu besleyen öğeler olduğunu düşünüyor.