Kırık inceliklerin şairi

Behçet Necatigil, 20 yıl önce aramızdan ayrıldı. Selim İleri, Kaf Yayınları'ndan çıkan kitabında "kırık inceliklerin şairi"ni anlatıyor


Sessiz çığlıkların, suskun duruşun ismi Behçet Necatigil, bugün ölümünün 20. yılında. Şair, 20 yıl önce, "sıradan" insanları anlattığı şiirleri, radyo oyunları, düzyazılar, çeviriler, mektuplar ve "Edebiyatımızda İsmiler Sözlüğü" ile "Edebiyatımızda Eserler Sözlüğü" olmak üzere iki sözlük bıraktı, öyle ayrıldı aramızdan. İç dünyası, evi, odası, hiç değiştirmediği ve elinden düşürmediği Birinci sigarası, ama en çok da "sessiz çığılığı" yazıldı. "Kendi tutarlığımda yazıyorum, koroyu bozuyorum diye içerleyenler oldu. Oysa ben de çağın tanığıyım. Sığınakta da faydalı işler yapılabilir." Biz, bir yüzyılı daha devirmek üzereyken, Necatigil bu sığınaktan sordu: "Renklerde, emeklerde, ırklarda... / Yahudiler, işçiler, zenciler... Pan! / Şu dünyada insanca yaşamak da yoksa / Ne kalıyor geriye, yüzyıllardan?" (Panik, 1962)
Hilmi Yavuz'un "pencereden bakma saati geldiğinde, dünyaya bir şiir okuyormuş gibi bakardı" dediği şairin, iç dünyasındaki bu yoğun yaşayışa rağmen toplumsal bir söylemi de bulunmakta.

İleri'den Necatigil'e

Edebiyatımızda bir başka isim Selim İleri, Behçet Necatigil'in şiirini irdelediği bir kitapla karşımızda: "Kırık İnceliklerin Yairi: Behçet Necatigil". Necatigil için yazdığı bir köşe yazısını "Şu çiziktirmelerimi okuyan sevgili okur, Behçet Necatigil'siz ömür yaşama!" dileğiyle bitiren İleri, Kaf Yayınları'ndan çıkan kitabında, Necatigil şiirinden örnekler sunuyor, şairin dünyaya bakışını yaptığı karşılaştırmalarla açıklıyor.
Selim İleri, yayınevinden gelen bir öneriyle kitabı hazırlamaya başlamış. "Ölüm tarihlerini hatırlamak istemediğimden dolayı yayınevinin önerisiyle oluştu bu kitap." Aslında yazarın Behçet Necatigil'e ilişkin pek çok yazısı mevcut. Hatta bir öneri de bu yazıların toplanması ve kitaplaştırılması yönünde. Selim İleri için Necatigil'in çok özel bir yeri var. "Necatigil, hepimizin hocasıydı. Bir yaşama öğretisi gibi yaşadım ben onu. Tek dizenin, tek satırın bile kaybolmaması temennisi bana çok önemli görünmüştür." Kitabın bir özelliği de, günümüzde yazarlara ilişkin bu tür yapıtlara pek rastlanmaması. "Artık herşey gündelik yaşanıyor. Geçmiş yıllarda edebiyatın kalıcı değerlerine merak daha fazlaydı. Fakat, mesela Cemal Süreyya için yazılmış makaleler aradığındızda bulamıyorsunuz."
Geceden medet uman şair için, "huzursuzluk, şiiri için handisiye esin kaynağıdır" yorumunu yapan İleri, kitabın başlığını da "Kırık İnceliklerin Şairi" olarak seçmiş. "1973 - `74'te Necatigil için yazdığım bir yazının başlığıydı bu. Başlığı beğenmişim ki aklımda kalmış. Ama, bu kitabı yazarken Necatigil'in sadece kırık inceliklerin şairi değil, aynı zamanda öfkelerin, isyanların şairi olduğunu gördüm."
"Sığınak ikide birde depremlerle sarsılır". Behçet Necatigil'in içinde olduğu `sığınağı' yazarken ve onun toplumsal söylemine dikkati çekerken karşımıza çıkan bu cümle biraz şaşırtıcı, hatta ürkütücü geliyor önce. Fakat Selim İleri ile konuştuğumuzda nedenini anlıyoruz: "Kitabı yazarken bir defada yazdım. Tam da depremlerin olduğu dönemdi. Ama bunu hiç umursamadım; kitap öyle akıyordu."