Bayramın ağız tadı

myalcin@turk.net 15 gün dinlenmeye bırakacaksın. Tülbentten süzdürüp küçük kristal şişelere koydun mu, en iyi Fransız liköründen bile daha nefis olur."İstanbullu hanımlar, eskiden birbirlerine böyle likör tarifleri verirdi. Ferhunde hanım likörünü yaparken vişnenin çekirdeklerini çıkarır, Madam Katina ise biraz acıbadem tadı gelsin diye bilhassa vişneyi çekirdekli bırakırdı. Rebeka'nın likörü sırf vişne ve karanfil kokar, Fazıl bey ise biraz daha buruk olsun diye dinlenirken liköre karabiber taneleri de atardı.Bayram günleri geldiğinde, ev ziyaretlerinde adeta likörler yarışırdı: "Hımmm, pek nefis... Kuzum buna biraz da vanilya mı koydunuz acaba?"Gayrımüslimlerin de sosyal hayatta önemli yer tuttuğu eski günlerden kalma, zarif bir gelenek bayramda likör ikramı... Bugün likörü alkollü bir içecek olarak gören ham düşünceli yeni kentlilerin pek kafasının basmadığı bu gelenek, aslında meyvelerin sadece yılın belli mevsimlerinde bulunduğu o dönemlerin, nadide bir tadı damaklara sunmak arzusundan kaynaklanıyordu. Eskiden bugünkü gibi derin dondurucular yoktu, seracılık da olmadığından çilek yiyebilmek için ilkbaharı, vişne tadabilmek için de sonbaharı beklemek zorundaydınız. O yüzden mayısta çıkan çilekten bir likör yapmak ve diyelim ki kasım ayında ikram edebilmek büyük bir olaydı. Evlerde likör yapımı, ev sahibinin zarafet ve ustalık derecelerini de gösterdiğinden, özenle yapılan bir işti. Muz gibi kimi meyvelerin likörleri ise satın alınırdı. Muzun kendisi çok pahalı olduğundan ve çok zor bulunduğundan, bu özlenen tadı birkaç yudumcuk muz likörü temsil ederdi. Önce bir kilo vişne alacaksın. Sonra da eczaneden iki litre etil alkol... Bulamazsan, votka da olur. Bir damacanaya önce yıkanmış vişneleri boca edeceksin, üzerine de votkayı dökeceksin. Bir tutam karanfil ve bir-iki çubuk tarçın koymayı da ihmal etme. Şekeri biraz suyla kaynatıp eriterek üstüne ekleyip Günümüzde ise raflar, evlerde likör yapmayı gerektirmeyecek kadar çok çeşitle doldu. Gerçi artık her meyve, neredeyse yılın 12 ayı bulunabiliyor, tazesi bulunmasa bile donmuşu sayesinde tatlılarda, pastalarda da kullanılabiliyor ama bu meyvelerin tatlarını likörlerden almanın keyfi de bir başka. Zira likördeki alkol, meyvenin esansını koruyor ve rayihasını şişenin içine hapsediyor. Günümüz likörleri, eskisi gibi tek bir meyveye de yaslanmıyor. Bir Safari mesela; mango, papaya ve misket limonu gibi üç egzotik meyveden yapılıyor. Passoa'da tropikal pasyon meyvesinin tadı baskın ama geriden turunçgillerin hoş kokuları da hissediliyor. Grand Marnier'de ise Haiti'nin keskin kokulu turunçları, fıçıların içinde konyakla birlikte geçirdikleri günlerin ardından, bambaşka bir tat ve koku senfonisi yaratıyor. Amaretto di Saronno'da da acıbademin buruk tadını, kayısıdan gelen balımsı bir tatlılık dengeliyor.Krema likörleri ise başka bir âlem. 70'lerde icat edilen ilk krema likörü Baileys, hâlâ bunların şahı. Dünyanın da en çok satan likörü. Ama kremanın kirş, çikolata ve fındıkla harman olduğu Mozart likörü, yine krema ve kahve ile yapılan Marakeş, Baileys'in en ciddi rakibi Carolans, önemli krema likörleri arasında. Likörlerin bu dalında son sürpriz ise bir Türk ürünü: Hare kremalı Türk kahvesi likörü. Bayram öncesi piyasaya çıkan bu yeni yerli likör, Türk kahvesinin sevdiğimiz tadını tüm nefasetiyle damağınıza getiriyor. Yerli likörlerimizden yine Hare'nin vişne likörünün dünyadaki rakiplerinden aşağı kalmadığını da belirtelim. Türk içki üreticilerinden Burgaz da, ilginç bir kavun likörüyle bu sahada "Ben de varım" diyor.Likör dünyamızdaki tek üzücü gelişme, nane likörlerinin eski burukluğunda olmaması. Nane likörleri artık tatlı tatlı. Oysa nane likörünün işlevi, karışık yiyeceklerle dolup sıkışan mideyi hafif yakıcılıkla ferahlatmak ve önceki tatlara bir sünger çekip finali yapmak... Hare ve Burgaz'ın nane likörlerinde bunu bulamıyorsunuz. İthal nane likörleri de pek parlak değil doğrusu.Likörlerin renkli dünyasını yine bir bayram dolayısıyla hatırladık... Bu yazı, bu bayram için bir tüyo veremeyecek ama önümüzde bir bayram daha var. Siz vişne likörünüzü neyle aromalandıracaksınız? Karanfil? Tarçın? Likörler de globalleşti