Bütçede ne uzay ne de hedef var

CHP Genel Başkan Yardımcısı Ahmet Akın, Milli Uzay Programı’na ilişkin hazırladığı raporu partisinin Merkez Yönetim Kurulu’na (MYK) sundu. Milli Uzay Programı’nın kamuoyunda genel olarak inandırıcı bulunmadığı savunulan raporda, uzay hedeflerinin “siyaset üstü” tutulması gerektiği vurgulandı. Raporda, özetle şu değerlendirmeler yer aldı:

İNANDIRICI BULUNMADI: İktidarın, ‘2023 yılında Ay ile temas kurulması’ hedefini 2 yıl gibi kısa bir zamanda ve yeterli bütçe ile teknik alt yapı olmadan dillendirmesi Türkiye Uzay Ajansı’nı (TUA) uzay hedefleri ve uzay çalışmaları için değil, iç siyaset için kullanmayı amaçladığını göstermektedir.

HAVADA KALDI: İktidarın tam 10 yıl önce dile getirdiği pek çok teknoloji vaadinden birinin bile gerçekleşmemiş olması, Milli Uzay Programı’nda yer alan hedeflerinin hayata geçmesi konusunda şüpheleri beraberinde getirmektedir. 2011 yılında dile getirilen yerli otomobil için bugüne kadar yurt dışından satın alınan birkaç konsept aracın kamuoyuna gösterilmesi dışında somut bir adım atılmamıştır. Benzer şekilde 2011 yılında vaat edilen yerli uçakla ilgili somut bir gelişme yaşanmamıştır. Türkiye son 10 yılda teknoloji üreten değil, ithal eden bir ülke konumuna gelmiştir.

SİYASET ÜSTÜ OLMALI: İktidar, Türkiye’nin uzay programı kapsamında ortaya koyduğu hedefleri siyaset malzemesi haline getirmemelidir. Ulusal uzay programı dünya örneklerinde olduğu gibi uzun vadeli, siyaset ve partiler üstü olarak ele alınmalıdır.

STRATEJİ BELİRSİZ: TUA’nın hedefleri bir müjde olarak kamuoyuna sunulurken henüz 2 ay önce kabul edilen 2021 bütçesinde söz konusu hedeflerle ilgili bir vurgunun yer almaması, bu konuda bir bütçe ayrılmaması akılları karıştırmaktadır. Uzay çalışmalarında nasıl bir strateji izleneceği belli değildir. Türkiye’ye nasıl bir katma değer sağlayacağı; uzay teknolojilerine yatırım yapılıp yapılmayacağı belirsiz durumdadır. TUA’nın açıklanan uzay hedeflerini gerçekleştirebilmesi için bütçesinin ciddi anlamda yükseltilmesi gerekmektedir. ABD’nin uzay programını yürüten NASA’nın bütçe büyüklüğü 19.5 milyar dolardır. Çin Uzay Ajansı’nın bütçesi 8 milyar dolar, Hindistan’ın bütçesi 2 milyar dolar, Almanya Uzay Ajansı’nın bütçesi 1.1 milyar euro, Kanada Uzay Ajansı’nın bütçesi 300 milyon dolar ve Japonya’nın bütçesi ise 500 milyon dolar olması dikkate alındığında TUA’nın 5.4 milyon dolar olan bütçesinin yetersiz kaldığını göstermektedir. Avrupa’dan 22 üye ülkenin bulunduğu Avrupa Uzay Ajansı’nın (ESA) bütçesi yaklaşık 6 milyar euro büyüklüğündedir. ESA üye olmak için AB üyesi olma şartını aramazken; Türkiye’nin ESA’ya üyeliği de bulunmamaktadır.