Lazca - Türkçe Dıctıonary

TÜRKİYE'nin ilk Laz rock grubu "Zuğaşi Berepe"den sonra Türkiye'nin ilk Lazca / Türkçe - Türkçe / Lazca sözlüğü de yolda. Araştırmacı Faruk Benli'nin hazırladığı sözlük, iki dil bilim uzmanının yapacağı son incelemeden sonra Kebikeç Yayınevi tarafından basılacak.
Uzun yıllarını Lazca sözcüklerin kökenini araştırmakla geçiren Benli, sözlük için de iki yıldır Karadeniz bölgesinde incelemelerde bulunmuş. Lazların uzun yıllar boyu başka uygarlıklarla olan kimi zaman yakınlıkları, kimi zamansa iktidarların uyguladıkları asimile politikalarıyla karşı karşıya kaldıklarını belirten Benli, Osmanlıların ilk döneminde Lazca konuşmanın yasaklandığını anlattı.
"Lazcayı koruyan kadınlar olmuştur. O dönemlerde sadece kadınlar baskılara karşın yüzyıllarca Lazca konuşarak dilin bugüne kadar gelmesini sağlamışlardır" diyen Benli şöyle konuştu:
"Türkiye'de dört ayrı ağızda Lazca konuşuluyor. Saf Lazca Hopa'da kendini korumuş. Bunun dışında Arhavi - Fındıklı, Pazar ve Ardeşen lehçeleri bulunuyor. Sözlük yaklaşık yedi bin kelimeden oluşacak. Tüm şiveler sözlükte toplandı. Avrupa'da da bazı dil bilimciler Lazcayı inceledi. Bir Laz olarak sözlüğü hazırlamaya başladım. Lazca çok zengin bir dil ve bir kelimeninin birden çok söylenişi bulunuyor. Örneğin çivi çakmak. Bunun yaklaşık yedi söyleşi şekli vardır. Her biri çivinin nereden vurulacağını anlatır. Bu özelliğiyle de Batı dillerini andırır."
Çalışmasında Lazca'ya karışan Gürcü, Rus ve Ermeni sözcüklerini temizlemeye uğraştığını söyleyen Benli, "Lazlar uzun yıllar çeşitli uygarlıklarla akrabalık kurmuşlardır. Bu nedenle dil benzemelerine çok rastlanıyor. Alfabe yapmak istemedim, çünkü bazı harflerin örneğin (x) Lazca'da olup olmadığı hala tartışılıyor. Bu dilin de varlığının göstergesi olması açısından sözlüğü hazırladım" diye konuştu.
Lazca kelimelerin en önemli özellikleri arasında üç sessiz harfin yanyana gelebilmesi olduğunu belirten Benli, okunuşun da Türkçe'ye göre çok farklı olduğunu belirtti. İşte bazı Türkçe sözcüklerin Lazca karşılıkları:
"Deniz: Zga. Güneş: Jara. Kadın: Ohorca. Anne: Nana. Çocuk: Bere. Büyükanne: Nandini. Fındık: Thri. Kapı: Nekna. Su: Skri.
Deyimler: Kankala: Eli titreyen adam. Korbala: Obur kişi. Abulobut: Elinden iş gelmeyen kişi. Lariginze: Uzun boyunlu adam. Tiginze: Uzun kafalı kişi. Timşhu: Büyük kafalı kişi. Sayılar: Ar: 1. Jur: 2. Sum: 3. Otho: 4. Hut: 5. Aşi: 6. Ştvit: 7. Ovro: 8. Şovro: 9. Vit: 10. Eşi: 20. Jureneçi: 40. Jureneçidovit: 50. Çift anlamlı kelimeler: Geçeri: Dikilmiş (koluna) - Başçavuş, polis. Meçeri: Dikilmiş (omzuna) - Subay. Geçerali: Yazılı (Para) Uçaşi: Siyahtan (Kahve).