Mühür aşiretlerde

Şanlıurfa'da özellikle kırsal kesimde aşiret reisi kimi işaret ederse oylar ona gidiyor

Muzaffer Bal


Şanlıurfa CHP İl Başkanı Halil Paydaş, merkez ilçenin seçmen kayıtlarını bilgisayara yükleyerek tam 10 bin 192 seçmen kaydının mükerrer kayıtlardan oluştuğunu kanıtlamış. Dosyayı Yüksek Seçim Kurulu'na gönderen Paydaş'a göre seçmen listelerinde, ölmüş ya da göç etmiş kişilere ait kayıtlar hala var ve bunlar kanıtlanamıyor.
Şanlıurfa'da, mükerrer seçmen kayıtlarının yanı sıra, seçimlerde kullanılan oyların seçmenlere ait olup olmadığına ilişkin, inanılması zor bir iddia var.
Konuştuğum çok sayıda ve değişik partilere üye siyasetçi, aşiretlerin kesin kontrolünde olan kırsal kesimde, aşiretlerin görevlendirdiği kişilerin seçmen adına oyları kullandığını, bölgenin koşulları gereği, kimsenin hatta sandık görevlilerinin bile buna itiraz edemediklerini söyledi.

Feodal yapı

'21. yüzyıla bir kala, bunlar nasıl oluyor?'
Bu soruya sağlıklı yanıt vermek için, bölgedeki yaşam biçimini bilmek gerek. Burada, özellikle de kırsal kesimde, siyasal tercihi aşiretler belirliyor. Aşiret reisleri kimi ya da hangi partiyi işaret ediyorsa kazanan da o oluyor.
İşte bir kaç örnek:
Mehmet Yalçınkaya: Bin - i Muhammed aşiretinden. 1995 seçimlerinde partilerle anlaşamayınca bağımsız aday oldu ve tam 22 bin geçerli oy aldı. 18 nisan seçimlerinde ise DYP'den dördüncü sıra milletvekili adayı.
Seydi Eyyüpoğlu: Şeyhanlıoğlu aşiretinden. Aşiretleri bir araya getirmekte çok başarılı bir siyasetçi. 1991 seçimlerinde ANAP listesinin üçüncü sırasında yer almasına karşın, 11 bin tercih oyu alarak birinci sıraya çıktı.
Necmettin Cevheri: Şeyhanlıoğlu aşiretinden. 20 - 25 bin oyu olan aşiret, Cevheri'yi parlamentoya hep gönderiyor. DYP aday listesinde üçüncü sırada yeralan M. Fevzi Şıhanlıoğlu da bu aşiretten.
Sedat Bucak: Bucak aşiretinin mutlak hakimi. 25 - 30 bin dolayında oy gücü olan aşiret, feodalitenin adeta kalesi. Kolay yıkılacağa da benzemiyor. Bucak'ın yeniden kazanacağına kesin gözüyle bakılıyor.
Eyüp Cenap Gürpınar: Siverek bölgesinde çok itibar gören merhum şeyh Halit Gürpınar'ın oğlu. Babasının el verdiği, otomobilinin geçtiği yolda lastik izinin öpüldüğü söyleniyor. ANAP birinci sıra adayı Gürpınar'ın 10 bin dolayında oyu var.
18 Nisan seçimleri için kampanyaların giderek yoğunlaştığı bu günlerde Şanlıurfa'da parti merkezleri ve seçim büroları arı kovanı gibi. Partilerin aday listeleri sıralamasına tepkiler bir - iki istisna dışında yatışmış gibi. Hala bundan rahatsız olanların başında FP geliyor.
Şanlıurfa'da "feodaliteyle mücadele" sloganıyla seçimlere asılan CHP listesinin ilk sırasında, vergi rekortmenlerinden işadamı Parti Meclisi Üyesi Mahmut Yıldız var. CHP'nin Şanlıurfa'da seçim yükünü büyük ölçüde Yıldız sırtlamış.
FP'nin ikinci sıra milletvekili adayı Niyazi Yanmaz'ın karizmatik bir yapısı var. "28 Şubat'dan biz de ders aldık. Asgarisiyle evrensel değerlere sahip çıkmayı öğrendik" diyor. Yanmaz'a göre, daha önce RP, şimdi de FP, seçim kampanyalarında ve bire bir çalışmada başarısını kanıtlamış bir okul.
Aşiretlerle sağlam bağlar kuran DYP, Şanlıurfa'da en rahat parti görünümünde. Bu partinin gücü daha çok kırsalda.
ANAP'ın ikinci sıra adayı işadamı Mehmet Güneş ile üçüncü sıra adayı Uğur Esat Akgöl, ANAP iktidarının Şanlıurfa'ya büyük hizmetler yaptığını, çetelerle mücadelesinin takdir gördüğünü ve bunun kente yansımasının olumlu olacağını kaydederken, listeye girmeyen Seydi Eyyüpoğlu'nun, partinin il örgütünün başına geçeceğini söylüyor.
18 Nisan seçimleri öncesi ülkede yıldızı parlayan DSP'nin, Şanlıurfa'daki görüntüsünde şimdilik belirsizlikler var. Daha önceki seçimlerde pek varlık gösteremeyen DSP, Ecevit'in azınlık hükümetinin icraatlarıyla yükseliş trendinde. Ancak bunun milletvekili paylaşımına yetip yetmeyeceğini şimdiden söyleme olanağı yok.
Şanlıurfa'da bazı siyasi partilerin durumu belirsizlikle çevrelenmiş. Bunlardan HADEP'in yakın günlere kadar seçime girip giremeyeceği bilinmiyordu. Bu partinin ülke barajını aşamayacağını varsayanlar çoğunlukta. HADEP seçime girecek. Ve bu partinin bölgede seçim sonuçlarını etkileyebilecek güçte olduğu görünüyor. MHP'nin ise bazı bölgelerde aşiret oylarını alacağı sanılıyor. Bu partinin de ülke barajını aşması halinde, Şanlıurfa'da milletvekili dağılımında doğabilecek avantajdan yararlanabilir.
Şanlıurfa'da 18 nisan seçimleri öncesi kıyasıya yarışta bugünden görüntü: DYP ve FP atbaşı önde giderken, onları ANAP ve CHP izliyor. Şayet HADEP'in seçime girmesine izin verilmeseydi, protesto oylarının yöneleceği FP'nin Şanlıurfa'da birinciliği elde edeceğinde, bölgeyi iyi tanıyan deneyimli siyasetçiler ittifak ediyordu. Bu olasılık artık geride kalmış görünüyor. Ancak başta HADEP olmak üzere, barajı aşamayan partilerin durumu tabloda çok önemli değişiklikler yapabilir. Örneğin, HADEP, MHP ve CHP'nin baraj sorunu olursa DSP listeye girebilir. CHP baraj sorunu yaşarsa, MHP milletvekilliği kazanabilir.

Ya belediye?

Şanlıurfa'da asıl mücadele, belediye başkanlığı seçiminde yaşanıyor. Seçimden sonra büyükşehir statüsüne geçecek Şanlıurfa Belediye Başkanlığı halen FP'de. Başkan Ahmet Bahçıvan, seçimlerle ilgili çok iddialı iki tahminde bulunuyor. Bahçıvan, diğer partilerin adaylarının alacakları oyların toplamından 10 puan daha fazla oy alacağını söylüyor. Bahçıvan'ın öteki iddiası da, FP'nin belediye sınırları içinde milletvekili seçimi için aldığı oydan 15 puan daha fazla oy alacağı.
Belediye başkanlığı için ANAP'ın adayı ünlü bir bürokrat: M. Selçuk Polat. DYP ise Sabahattin Cevheri'yle seçim yarışında. Özellikle Polat'ın televizyondan verdiği mesajlar olumlu yankı bulmuş. Yerel TV'lerin yüksek reytingli seçim programları, seçime kadar dengeleri değiştirebilir.

Şanlıurfa

İlçeleri: Merkez, Akçakale, Birecik, Bozova, Ceylanpınar, Halfeti, Harran, Hilvan, Siverek, Suruç, Viranşehir.
Nüfusu: 1.303.589
Milli Gelirden Aldığı Pay: 1374 USD
1995 ve 1999 Seçmen Sayısı: 444.468 / 553.209
1995'te Seçime Katılma Oranı: %81.99
1995'te Partilerin Aldığı Oy Sayısı ve Oranı: RP 92.095 (%26.2), DYP 88.071 (%25), ANAP 60.090 (%17.1), HADEP 48.265 (%13.7), MHP 13.138 (%3.7), CHP 7.926 (%2.3), DSP 6.822 (%2), MP 1.979 (%0.6), YDH 1.843 (%0.5), YDP 1.015 (%0.3), YP 426 (%0.1), İP 421 (%0.1).
1995'te Seçilen Milletvekilleri ve Partileri: İbrahim Halil Çelik (RP), Abdülkadir Öncel (RP), Zülfikar İzol (RP), Ahmet Karavar (RP), Necmettin Cevheri (DYP), Sedat Edip Bucak (DYP), M. Fevzi Şıhanlıoğlu (DYP), Eyüp Cenap Gürpınar (ANAP), Seyit Eyyüpoğlu (ANAP).
18 Nisan'da Çıkaracağı Milletvekili Sayısı: 11