Yeni anayasa mümkün mü?
03.02.2021 - 07:00 | Son Güncellenme:
AYŞEGÜL KAHVECİOĞLU Ankara
Muhalefet bloğunun, “erken seçim” ve “güçlendirilmiş parlamenter sistem” çağrısını güçlendirdiği günlerde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’dan gelen “Belki de şimdi Türkiye’nin tekrar yeni bir anayasayı tartışmasının vakti gelmiştir” sözleri siyaset gündemine bomba gibi düştü. Erdoğan’ın açıklaması, “Cumhurbaşkanlığı seçim sistemi yeniden mi değişiyor?” sorusunu akıllara getirdi. Milliyet’in konuştuğu AK Parti kurmayları “Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nden dönüş söz konusu olamaz” mesajı verdi.
AK Parti kurmaylarının “reformların nihai hedefi” ve “bir ideal” olarak nitelediği “yeni anayasa” hedefinin, “başkanlık sistemi ve üniter yapıyı koruma” anlayışında bir değişiklik içermeyeceği kaydedildi. Uzlaşma zemininin sağlanması halinde cumhurbaşkanlığı ve milletvekili seçim sisteminde bir dizi teknik düzenleme yapılabileceği ifade edilirken, AK Parti’nin ittifak ortağı MHP ve ardından muhalefet partileriyle yapacağı görüşmeler sonrası Meclis’te yeniden bir uzlaşma komisyonu kurulabileceği belirtildi.
Yeni anayasa yazımı konusundaki çalışmalar pek çok kez gündeme gelmesine rağmen, ilk somut adım 2010 referandumu ve 2011 genel seçimlerinin hemen ardından Anayasa Uzlaşma Komisyonu’nun kurulmasıyla atılmıştı. İktidar ve muhalefet partileri, o dönem birçok maddenin üzerinde uzlaşmaya varsa da “başkanlık” sistemi ve “otoriterleşme” tartışmaları üzerinden yaşanan ayrılık, Kasım 2013’te komisyonun dağılmasıyla sonuçlanmıştı. 15 Temmuz darbe girişimi sonrasında AK Parti ve MHP’nin ortak hazırladıkları “başkanlık sistemi”ni de içeren 18 maddelik anayasa değişiklik teklifi Ocak 2017’de Meclis’ten o dönemki “referandum” sınırı olan 330’u geçerek 339 oyla kabul edilmişti. Düzenleme 16 Nisan 2017’de yapılan referandumda yüzde 51,41 “evet” oyuyla yürürlüğe girmişti.
En çok değişiklik AK Parti döneminde oldu
12 Eylül 1980 askeri darbesinin ardından 1982 yılında yürürlüğe giren Anayasa, Türkiye’deki son “yeni anayasa” oldu. Bu tarihten sonra i 11’i AK Parti iktidarları döneminde olmak üzere 18 kez Anayasa maddelerinde değişikliğe gidildi. 39 yılda 105 maddede yapılan 160 düzenlemeyle Anayasa’nın yarısından fazlası değişti. Değişen 105 Anayasa maddesinin 73’ü; 160 düzenlemenin ise 100’ü AK Parti iktidarları döneminde gerçekleştirildi.
En az 400 milletvekilinin oyu gerekli
Yeni sistemle birlikte bir anayasa değişikliğinin Meclis’te kabul edilebilmesi için en az 400 milletvekilinin oyu gerekiyor; 360 vekilin oyunun alınması halinde ise değişiklik referanduma götürülebiliyor. Şu anki Meclis’te Cumhur İttifakı’nın toplam 337 vekili bulunuyor. Cumhur İttifakı’nın CHP dışındaki muhalefet partilerinden HDP ya da İYİ Parti ile anlaşması halinde değişiklik teklifi referanduma götürülebiliyor.
