"Depremi biliriz" iddiası

Başbakanlık danışmanının yeni dediği "depremi haber veren cihaz"a bir yıl önce patent alındığı anlaşıldı. Cihaz uzmanları ikna etmedi


Başbakanlık Başdanışmanı Yüksek Mimar Prof. Dr. Ahmet Vefik Alp'in depremi önceden tespit eden bir cihaz icat ettiğini söylediği iki uzmanın, Elektrik Yüksek Mühendisi Lütfü Canyaran ile Burak Berk Üstündağ olduğu ve 1999'da patent aldıkları anlaşıldı. Bilim dünyası ise deprem öncesi yeraltında meydana gelen elektromanyetik etkileri tespit ettiği iddia edilen cihaza şüpheyle yaklaştı.

Araştırma sürüyor

Canyaran ve Berk, geçen yılın ekim ayından itibaren denenen sisteme 100 milyondan fazla veri depolanarak araştırıldığını belirttiler. Canyaran, şöyle konuştu:
"Kayaçlardaki SiO2 içeriğine bağlı olarak bölgesel gerilmelerin piezoelektronik alan şiddetindeki değişimlerle ilgilendirilmesi ve bunun depremlerin önceden belirlenmesinde kullanılması fikri nispeten yeni. Bu yüzden çeşitli kuşkuların giderilmesi maksadıyla küçük depremler sırasında Hava Harp Okulu, Heybeliada Deniz Lisesi, İTÜ Sismoloji Laboratuvarı nezdinde bulunan Deprem Erken Tahmin Sistemi cihazlarının verileri incelendi. Prof. Dr. Aykut Barka projeyi desteklenmeye değer buldu."
Sistemin olası depremleri bölgeleriyle birlikte verebilmesi için her 50 - 100 kilometre arayla ülke genelinde enine ve boyuna yerleştirilmesi ve verilerin tek bir merkezde toplanarak analiz edilmesi gerektiği belirtildi.

Bilimadamları şüpheli

Erken tahmin cihazına şüpheli yaklaşan bilimadamlarının görüşleri ise şöyle:
* Prof. Dr. Naci Görür (İTÜ): "Henüz ortada müjde diyebileceğimiz ya da diyemeyeceğimiz bir şey yok. Çalışmalar henüz deneme aşamasında. Bu konuda İTÜ tarafından yürütülen bilimsel çalışmaların sonuçları, ancak Türkiye'deki yetkili makamlar ve uluslararası bazı kurumlar tarafından geçerliliği kabul edildikten sonra açıklanabilir."
* Prof. Dr. Ahmet Ercan (İTÜ): "Henüz depremleri önceden biliyoruz diye bir olay söz konusu değil. Yeni bir cihaz değil. Yunanistan, Amerika, Rusya ve Japonya'da 15 yıldır denenen bir yöntem ve başarı oranı yüzde 20'nin altında."
* Prof. Dr. Ömer Alptekin (İ.Ü): "Tahmin için çeşitli şeyler söylendi, ancak şimdiye kadar kesin sonuç alınmış değil. Çin'de bir kez tahmin doğru tuttu ancak daha sonra başarısız oldular."
* Prof. Dr. James Jackson (Cambridge): "Böyle bir sistemin işleme şansı olsaydı bugüne dek Japonya ve ABD'de çoktan kullanılmaya başlanırdı. Bunun doğru olacağına inanmıyorum. Hayvanlardaki önceden hissetme yeteneği de doğal bir içgüdüden ileri geliyor. İçgüdüleri olan bir cihazın yapılabilmesi mantık dışı ve imkansız."
* Prof. Dr. Celal Şengör (İTÜ): "Bence zırvadan başka bir şey değil."

Şengör: TÜBİTAK'a başvurmadım

İSTANBUL Milliyet
İstanbul Teknik Üniversitesi Jeoloji Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Celal Şengör, Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırmalar Kurumu Marmara Araştırma Merkezi Yerbilimleri Enstitüsü'nün kapatılıp İTÜ'ye bağlanması için TÜBİTAK'a herhangi bir başvuruda bulunmadığını söyledi.
TÜBİTAK MAM eski Başkanı Ömer Kaymakçalan'ın bu yöndeki iddialarının gerçeği yansıtmadığını ifade eden Şengör, "Kaymakçalan'ın hafızasında yanlış kaldığını sandığım rapor, TÜBİTAK Yer Deniz Atmosfer Bilimleri ve Çevre Araştırma Grubu Yürütme Komitesi sekreteri Prof. Dr. Cemal Saydam imzasıyla TÜBİTAK'ın 1 Ekim 1998'de benden istediği görüş ve öneri raporudur" dedi.