Yeni anayasa mı, yenilenen anayasa mı?

Genç Bakış’ta önceki gece, yeni anayasa çalışmalarını masaya yatırdık. Ortaya çok farklı fikirler çıktı. Konuşmacılar, TBMM’nin yeni anayasa yapma yetkisinin bulunmadığını, sadece, bazı maddelerini yenileyebileceğini özellikle vurguladılar. Gül‘ün görev süresi konusunda ise görüşler çok farklı. İşte programdan satır başları:
CİNDORUK-TBMM Eski Başkanı
- Son günlerde hızlı adalet sağlanacak deniyor. Hızlı tren mi bu? Adalet makul sıra içinde, isabetli, tartışılmayacak, delillere dayalı birtakım kararlar verir. Verilen kararlar, her gün yeni itirazlar, isyanlar ve itibarsızlık getiriyorsa, orda hukuk devleti yoktur.
- Milli irade, ilk 3 maddeyi değiştiremez. Onlara dokunmak mümkün değil. Cumhuriyetin nicelik ve nitelikleri kurucu iktidar tarafından ortaya konmuştur. Bir darbede dahi bu nitelik ve niceliklere dokunulmamıştır.
- İhtilaflı konu sayısını azaltarak anayasa değişikliği yapmak lazım.
- Bence Cumhurbaşkanı’nın görev süresi 5 yıldır. Bunu kanunla 7 yıla çıkarmak da mümkün değildir.
- 1961’de Anayasa Mahkemesi kurulduktan sonra Meclis’in yorum hakkı kalmamıştır. Dolayısıyla yorum yoluyla kanun çıkarıp bunu değiştiremezsiniz.
- Yeni anayasa beklentisi halkın ümitsiz olduğunu, günümüzün hukuk sisteminden memnun olmadığını gösteriyor. Bir anayasa değişikliğinin bütün sorunları bitireceğini zannediyor halk.
- 12 Eylül’de referanduma sunulan Anayasa değişikliğiyle HSYK, Danıştay, Sayıştay, Anayasa Mahkemesi siyasallaştırılmasaydı bu anayasa değişikliği Türkiye için gerçekten ümit verici olabilirdi.
Şevket KAZAN-Adalet Eski Bakanı
- Yeni bir anayasayı yaparken bile büyük bir hatayla işe başlıyoruz. TBMM’nin vazifelerinin neler olduğu bugünkü Anayasa’da belirtilmiştir. Bunlardan bir tanesi de kanun yapmak, değiştirmek veya yürürlükte olan bir kanunu kaldırmak. Ama biz kanun yapmıyoruz, yeni bir anayasa yapıyoruz yani 1982 Anayasası yürürlükten kalkacak yerine yeni bir anayasa yapacağız. Peki, yeni bir anayasa yapmaya, Meclis’in yetkisi var mı? 175. madde, Meclis’e sadece anayasa değişikliği yapma yetkisi vermiştir. Anayasa’nın bu 175. maddesinde bir ilave yapmadan; Meclis yeni bir anayasa da yapar tarzında bir cümle eklemeden, bu Meclis yeni bir anayasa yapamaz.
Ben bunu ziyaretinde Sayın Cemil Çiçek’e de, Sayın Cumhurbaşkanı’na da ifade ettim. Komisyonda görev alacak bazı AKP’li arkadaşlara bunu söylüyorum ama şimdi bunu gündeme getirirsek, Meclis’te ittifakı sağlayamayız, anlaşmazlık buradan çıkar, o yüzden yeni bir anayasanın hazırlığına başlayalım bunu sonunda söyleyelim diyorlar.
- Bir anayasa ya tam değişir ya hiç değişmez. Eğer yeni anayasa yapacaksak bunu sil baştan yaparız buna yeni anayasa yapmak denir. Ama biz bu Anayasa’nın 175 maddesinden 172’sini değiştirmek istiyoruz derseniz o değişiklik olur. Bu 3 madde dışında değişiklik yapacağım dersiniz. Yeni anayasa yaparken elbette ilk üç madde de tartışılmalıdır.
- Siz laikliği, insan haklarına saygı, adalet anlayışı dışında toplumun huzurunu dinamitleyecek şekilde anlayamazsınız, yorumlayamazsınız, uygulayamazsınız.
- Eğer bu değiştirilemez maddelerin Anayasa’da bulunması gerekiyorsa yeni anayasa yapılırken alınsın yine konulsun.
- Bu ilkeler, 1924 Anayasası’nda yok. 1938’de gelmiştir. Cumhuriyet Halk Partisi’nin 6 okundan alınmış ve Anayasa’ya konulmuştur.
- Laikliğin tarifi Anayasa’ya konulsun.
- Bence Abdullah Gül’ün görev süresi 7 yıl.
Prof. Dr. Metin FEYZİOĞLU
- Anayasa’nın hiçbir zaman değiştirilemeyecek, değiştirilmesi teklif dahi edilemeyecek 3 maddesine dokunmadığınız ve anayasa değişikliğini Anayasa’da yazan şekilde yapmak zorunda olduğunuz sürece, yapılan sadece anayasa değişikliğidir, yeni bir anayasa değil.
- Herkes anayasa değişsin diyor ama somut plan ne, neyin değişmesi gerek, kimse söylemiyor. Anayasa değişikliği süreci müzakere ile değil pazarlıkla yürüyor. Bir anayasa değişikliği sürecini pazarlıkla yürütmek Türkiye’nin geleceğine zarar veriyor.
- Hiçbir meclis yeni bir anayasa yapamaz. Çünkü Türkiye Cumhuriyeti’nin asli kurucu iradesi ilk üç maddesinin değiştirilmesinin teklif dahi edilmesini imkânsız kılıyor. Şu anda ilk üç madde değiştirilmek isteniyor. Bunu da Meclis yapamaz.
- Türkiye Cumhuriyeti’ni kuran, Kurtuluş Savaşı’ndan bu yana Cumhuriyet’in felsefesini belirleyen maddelerdir bunlar hiçbir dönemde özü itibariyle en ufak bir değişikliğe uğramamıştır. Bunların halk oylamasıyla değiştirilmesi, halk oylamasına sunulması teklif dahi edilemez.
- Önemli olan herhangi bir siyasi iktidara karşı, hangi siyasi parti olursa olsun en ufak bir endişe duymadan en ağır eleştirileri bile yapabilecek hürriyet ortamının sağlanmasıdır. Türkiye’de bu ortam yoktur.
- Türkiye’de emeklilik yaşı uzatıldı. 60 yaş oldu. O zaman diyebildiniz mi ben memuriyete girdiğimde 40 yaşında emekli oluyordum şimdi de 40 yaşında emekli olacağım. Zorunlu eğitim 5 yıldan 8 yıla çıktı. 5 sınıfı bitirmek üzere olan bir öğrenci bitirmesine bir gün kala ben ilkokula başladığımda zorunlu eğitim 5 yıldı, kalan 3 yılı okumam diyebilir mi? Bu yüzden cumhurbaşkanının görev süresi 5 yıldır.
- Türkiye ve Türkiye’de her kurum özellikle de siyasi iktidar bir samimiyet testinden geçiyor. O zaman Özel Yetkili Mahkemeleri, Terörle Mücadele Kanunu’nu kaldırsınlar.
Aynı kanun gazeteciyi de, bombayla otobüs patlatanı, askerimizi şehit edeni de terörist sayabilir mi!..
Özetin özeti: Hukuk adına konuşulacak daha pek çok konu var...