Filtreli fotoğraflara yasal uyarı şartı

Sosyal medya fenomenlerinin paylaştığı filtreli selfieler beklentileri ister istemez yükseltiyor. Norveç’ten sonra şimdi İngiltere de gençlerin akıl sağlığını korumak için yeni yasa tasarılarıyla çözümler arıyor.

Uzun yıllar dergi kapakları ve moda çekimlerindeki photoshoplu görüntüler ve tabii bunun getirdiği yüksek beklenti gündemdeydi. Ünlü isimleri hep kusursuz tenleri ve vücutlarıyla görmekten herkesin cildini pırıl pırıl, vücudunu ise Barbie-Ken ölçülerinde sandık. Neyse ki daha sonra her alanda öne çıkan ‘çeşitlilik ve kapsayıcılık’ sayesinde her bedeni olumlu kabul etme eğilimi başladı. Ünlü yıldızlar photoshoplu görüntülerini fotoğrafların oynanmamış haliyle paylaşarak protesto etti. Bkz. Zendaya kendi sosyal medya hesabında photoshoplu ve photoshopsuz iki fotoğrafını yanyana paylaşarak kendisini fazlasıyla incelten dergiye ateş püskürdü. Kate Winslet, bir kozmetik firmasıyla olan reklam anlaşmasına ‘Fotoğraflarına photoshop yapılamaz’ maddesi koydurdu. Vogue dergisinden Victoria’s Secret’a bir dönem kadınların güzellik beklentilerini fazlasıyla artıran markalar bile  artık 34 bedenler yerine, her bedenden modele yer vermeye başladı fotoğraf çekimlerinde. 

Ünlü isimler artık makyajsız fotoğraflarını paylaşırken, doğallığı ön plana çıkarmaya çalışırken, ideal vücut ölçüleri aşırı zayıflıktan Kardashian kadınlarına geçiş yaparken, yine de ölçü kaçtı. Üstelik bu sefer ünlüler değil, gönüllüler, yani influencer olmak isteyenler çeşitli filtre uygulamaları sayesinde kendilerinden photoshoplu başka bireyler yarattı. Kendilerine benzemeyen bu görüntüleri zamanla daha çok beğenip plastik cerrahiye ya da botoks ve dolgu gibi işlemlere koştu. 

Sonuç, aslında birbirine çok benzeyen ve genç görünmeye çalışırken daha yaşlı görünen yeni bir kitle ortaya çıktı. Ama göz bu, alışıyor işte. Bu görüntülere maruz kala kala bu filtreli görüntüler kadar kendilerini ‘güzel’ hissetmeyenler arasında bunalıma sürüklenenler de oldu, akıl sağlığını kaybedenler de. İşte şimdi devletler bu konuyla ilgili çalışmalar yapıyor.   

Belirtmemek suç olacak  

İngiliz sosyal medya influencerları pek yakında bir görüntüye rötuş yapıldığında açıklama yapmak zorunda kalacak. Bir fotoğrafın filtrelendiğini belirtmemek yasa dışı suç olacak. Geçen yıl Norveç, sosyal medya fenomenlerinin ve reklamverenlerin sosyal medya hesaplarında ücretli bir gönderiye rötuş yapıldığında bildirimde bulunmamalarını yasa dışı sayan yeni bir düzenleme çıkardı. Kötü ruh sağlığına ilişkin artan endişelerle mücadele etme hareketi, sosyal medya platformlarından ve artan vücut dismorfisi vakalarından kaynaklandı. Şimdi, İngiltere Norveç’teki yeni yasanın izinden geliyor.  

İngiliz milletvekilleri dijital olarak filtrelenmiş yüz ve vücut görüntülerinde bunu belirten bir logonun gösterilmesi şartını getiren yeni bir yasa tasarısını tartışıyor. Yeni yasa, şu anda en çok da Z kuşağını etkileyen vücut beklentilerini değiştirmeye başlayacağı umuduyla Sağlık ve Sosyal Bakım komitesindeki milletvekilleri tarafından destekleniyor. Yeni yasa ayrıca, dermal dolgu maddeleri gibi kozmetik hizmetlerin sosyal medyada tanıtımının ve estetik bir işlem yaptırmak isteyenlerin akıl sağlığı geçmişinin de kontrolünün sıkı bir şekilde düzenlenmesi gerektiğini belirtiyor. İngiltere’nin yeni yasaya uymayanları nasıl cezalandıracağı henüz belli değil, ancak 2017’de Fransa’nın çıkardığı photoshop yasası örneği var önümüzde. Ticari görüntülerde “Filtrelenmiş fotoğraf” yazan uyarıyı  paylaşmayanlar 37 bin Euro’ya kadar veya reklam maliyetinin yüzde 30’una kadar para cezası alabiliyor. İngiltere’de yeni yasanın ne zaman yürürlüğe gireceği konusunda belirli bir tarih henüz açıklanmadı, ancak çok yakında gerçekleşmesi bekleniyor. 

Depresyona neden olabiliyor

Peki ama bu filtreler en çok ne için kullanılıyor? Londra’daki City Üniversitesi tarafından yapılan bir araştırma, ankete katılan kadınların yüzde 90’ının sosyal medyada paylaşmadan önce burunlarını veya çenelerini yeniden şekillendirmek, dişlerini parlatmak veya bellerini inceltmek için resimleri filtrelediğini açıkladı. Psikologlar bu görüntülerin akıl sağlığı üzerinde olumsuz bir etkisi olabileceğini söylüyor. “Kendimizi çevrimiçi bir görüntü kadar mükemmel görmüyorsak, gençlerin özgüveni ve öz imajı üzerinde olumsuz bir etkisi olabilir” görüşünü savunuyorlar.

Rötuşlanmış görüntüler, özgüvenin azalmasına, kaygının artmasına ve hatta depresyona neden olabiliyor. Yakın zamanda yapılan bir araştırmaya göre, görünüşlerini değiştirmek için estetik tedavi randevusu alanların yüzde 55’i, selfie’lerinde daha iyi görünmek için estetik dokunuşlar yaptırmak istiyor. Bu durumda Norveç’ten sonra İngiltere’nin de paylaşımlarda ‘filtreli’ ibaresini yasal bir zorunluluk haline getirme çalışmaları başka ülkelerde de gündeme gelirse şaşırmamak lazım.