"Bir yabancı hükümetin Oxford'a bunu yapmasına izin verir miydik?" Bu kışkırtıcı sorunun altındaki uzun makale ş"yle başlıyordu: "Biri size tarihi Oxford kentinin baraj sularına g"müleceğini, halkın işinden ve arazisinden olacağını, üstelik bu projenin yabancı bir hükümetçe finanse edileceğini s"ylese şok olmaz mıydınız? 21. yüzyılda bunun olabileceğine inanmayabilirsiniz ama bu, Hasankeyf'te yaşayanlar için gerçek..."* * * Yılda 3.8 milyar kilowatsaat enerji üretecek Ilısu Barajı ve onun suları altında kalacak antik Hasankeyf, bugünlerde Londra'nın gündeminde...Çünkü 183 k"yden 78 bin insanı g"çe zorlayacağı gibi bir ortaçağ kentini de suya boğacak barajı, İngiliz hükümetinin vereceği 200 milyon poundluk krediyle bir İngiliz firması yapacak.Kimi insan hakları ve çevre "rgütleri ile Ali McGraw, Harold Pinter gibi sanatçı ve yazarların yürüttüğü kampanyaya, barajın yapımından etkilenecek Suriye ve Irak'ın lobi faaliyeti de eklenince Ilısu, birden "nem kazandı.Daha "nce İsveç, projenin tartışmalı olduğunu g"rüp kredi vermekten vazgeçmişti. Blair hükümeti ise muhalefete rağmen projeyi sahiplenmekte diretti.Ancak bu ay ortaya çıkan birkaç gelişme Hasankeyf' e kurtuluş ışığı yaktı.* * * İngiliz Daily Telegraph gazetesinin cumartesi ilavesinin kapağında, Oxford' u sular altında g"steren bir fotomontaj vardı geçen hafta... Başlıkta da şu soru: Bu rapor, İngiliz hükümetinin projeye kredi vermesini güçleştirecek.İkinci gelişme de şu:Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nde Türkiye aleyhine aldırdığı kararlarla tanınan insan hakları "rgütü KHRP, Blair hükümetinin projeye destek kararını İngiliz Yüksek Mahkemesi'ne g"türüyor. Ekimde başlayıp 3 - 4 ay sürmesi beklenen bu duruşmadan çıkacak karar, sadece Ilısu' nun değil, dünyadaki bütün baraj inşaatlarının kredilendirilme koşulları için de "rnek olacak.Bir başka gelişme:Bugünlerde kimi insan hakları kuruluşları Ilısu' yu yapacak İngiliz Balfour Beatty şirketinden hisse senedi alıp yapımı engellemeye çalışıyorlar.Projeye mali destek verecek konsorsiyumun ortaklarından Amerikan Exim Bank' ın da çekilmek için bahane aradığı s"yleniyor.DSi yetkilileri Ilısu yapılmazsa Türkiye'nin yıllık kaybının 300 milyon dolar olacağını ve bu işe en çok Irak'ın sevineceğini s"ylüyorlar.Ancak bu koşullar altında beklenen kredinin çıkmayacağını artık Ankara da kabullenmiş g"rünüyor. Şu krizde barajı ulusal kaynaklarla yapma imkanı da yok.* * *Hem DSi'nin, hem GAP idaresinin başında, 100 yıl "mrü olan bir barajın 10 bin yıllık bir antik kenti suya g"mmesinden üzüntü duyacak hassasiyette iki bürokrat var. Ancak onlar da Türkiye'nin tarihsel mirası ile yarın ümitleri arasında sıkışmış durumdalar.Acaba Türkiye, yaklaşan gelişmeyi g"rüp "Ben tarihimi korumak adına ve kamuoyunun duyarlılığını g"zeterek bu projeden vazgeçiyorum. Dicle üzerinde baraj için alternatif alanlar arayacağım" diyemez mi?Bu arada da Hasankeyf' teki arkeolojik kazılara ağırlık verip burayı büyük bir turizm merkezine d"nüştüremez mi?Bu yapılırsa Hasankeyf, "zlenen barışın ve uzlaşmanın sembolü olabilir:Sadece hükümetle b"lge halkı arasında değil, aynı zamanda tarihle gelecek arasında da... candundar@superonline.com Tartışmalar büyüyünce İngiliz ihraç Kredisi Garanti Departmanı (ECGD), 4 uzman kuruluştan projeye ilişkin durum raporu istedi. Raporun sonuçları 2 hafta "nce kamuoyuna açıklandı. Buna g"re Türkiye, projenin komşu ülkelere, çevreye, b"lge insanına, tarihi ve kültürel değerlere etkileri konusunda gerekeni yapmamıştı.
