Cem Kılıç

İşsizlik ödeneği alanların tekrar iş bulmasını teşvik için yeni bir hamle geliyor. İşten çıkarıldıktan sonra 3 ayda yeni işe girip en az 12 ay çalışanın işsizlikteki primini devlet ödeyecek. İşte ayrıntılar...

Önümüzdeki hafta Meclis’te görüşülmeye başlanacak kanun teklifi çalışma hayatıyla ilgili pek çok düzenleme içeriyor. İşgücü piyasasının esnekleştirilmesi, koronavirüsün etkisinin azaltılmasına yönelik hayata geçirilen kolaylaştırıcı şartlarla kısa çalışma ve fesih yasağı uygulamasının süresinin uzatılması gibi konularda düzenleme içeren kanun teklifi çalışma hayatında kalıcı değişiklikler de öngörüyor. Bunlardan bir tanesi de işsizlik ödeneği alanların tekrar iş bulmasını teşvik etmek.

10 aya kadar

İşsizlik ödeneğinden yararlanmak için işsiz kalmadan önceki son 3 yıl içinde en az 600 gün prim ödemiş olmak ve kanunun öngördüğü şekilde işten ayrılmış olmak gerekiyor. Kendi isteği ile işsiz kalanlar işsizlik ödeneği alamıyorlar.

Son 3 yıl

Meclis gündemine önümüzdeki hafta gelecek kanun teklifinde çalışma hayatını etkileyen çok önemli düzenlemeler var. Bu düzenlemelerle koronavirüsün etkilerinin hafifletilmesi ve yeni istihdamın desteklenmesi hedefleniyor. Diğer yandan teklife komisyon aşamasında SGK prim yapılandırmasının da eklenmesi bekleniyor.

1 - Kısa çalışma yaza uzayabilir

Kanun teklifindeki bir diğer düzenleme kısa çalışmanın süresinin uzatılmasına ilişkin. Düzenleme bu haliyle yasalaşırsa kısa çalışmanın 30 Haziran 2021’e kadar Cumhurbaşkanı kararıyla uzatılabilecek. Kısa çalışmanın süresinin uzatılması ile birlikte normalleşme teşvikinin de süresinin 30 Haziran 2021’e kadar uzatılması Cumhurbaşkanı kararına bırakılacak. Uzatma söz konusu olursa normalleşme teşvikinden kısa çalışma uygulamasını Mart 2020 itibarıyla sonlandıran işverenler de faydalanabilecek.

2 -Genç ve kadınların istihdamına teşvik

Küresel salgın başladığından bu yana sosyal korumaya ilişkin finansman açığı yaklaşık yüzde 30 arttı. Bu durumdan en çok düşük gelirli ülkeler etkilendi

Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) tarafından yayınlanan ‘Sosyal Korumanın Finansman Açığı: Kovid-19 Krizi Işığında ve Ötesinde Küresel Tahminler ve Gelişmekte Olan Ülkeler için Stratejiler’ başlıklı rapora göre, küresel salgın başladığından bu yana sosyal korumaya ilişkin finansman açığı yaklaşık yüzde 30 düzeyinde artmış.

Bu durumun temel nedenleri, genel tecrit süresince işlerini kaybetmiş işçiler için sağlık hizmetleri ve gelir güvenliği ihtiyacının artması ve kriz nedeniyle GSYH’nin küçülmesi.

Rapor, sadece 2020 yılında herkes için temel gelir güvenliği ve temel sağlık hizmetine erişim sağlamak için gelişmekte olan ülkelerin yaklaşık 1.2 trilyon dolar yatırım yapmaları gerektiğini ortaya koyuyor. Söz konusu rakam, bu ülkelerin gayri safi yurt içi hasılalarının (GSYH) ortalama yüzde 3.8’ine denk geliyor.

Ne

Çalışan gerekli özeni göstermemesi nedeniyle yani kusurlu olarak zarar oluşturduysa, sorumluluğu doğabilir. Zarar kusuru nedeniyle doğmuşsa, işçiden tazmini istenebilir…

İşçiler çalışırken sadakat borcu ile yükümlüdürler. Bunun anlamı işverene yönelebilecek hukuka aykırı zararlı eylemlerden kaçınmak zorunda olduklarıdır. İş sözleşmesi bir işin görülmesini amaçlayan sözleşme olarak doğası gereği birçok riski de içinde barındırır.

İşçi gerek yaptığı iş nedeniyle gerekse işyeri içindeki veya dışındaki davranışları nedeniyle her an zarar verici bir eylemde bulunabilir. İşçinin bu tür doğan zararlardan sorumluluğu, işverenin verilen zararlara karşı hakları ve tazmin yöntemi özel olarak düzenlenmiştir.

Öncelikli şart kusur

İşçiler kural olarak işverenlerinin yönetimleri altında faaliyet gösterdiklerinden, işin yapılması sırasında doğan zararlardan sorumlulukları sınırlıdır. Çünkü işin görülmesi sırasında işin doğası gereği veya dışsal nedenlerden birçok zarar doğabilmektedir.

Dul kalan eş, vefat eden eşinden dolayı ölüm aylığı alabilir. Dul kalan eş ikinci kez evlenir ve ikinci eşinden de dul kalırsa ikinci bir ölüm aylığı alamaz. Birinci eşinden ya da ikinci eşinden dolayı bağlanacak olan tek bir ölüm aylığını tercih etmek zorunda kalır

Sigortalı olarak çalışan bir kişinin ölümü sonrası geride kalanlara ölüm aylığı bağlanır. Ölüm aylığı bağlanması için sigortalının belirli bir süre prim ödemiş olması gerekir. Ölen eşten dolayı maaş alan dul eş yeniden evleninceye kadar aylık almaya devam edebilir. Ancak bir eş iki eşinden birden ölüm aylığı alamaz.

Şartlar nelerdir?

Sigortalı bir kişinin vefatı halinde geride kalanlara ölüm aylığı bağlanabilmesi için en temel şart prim ödeme süresidir. Buna göre vefat eden kişi adına ölüm tarihi itibarıyla en az 5 yıl prim ödenmiş ise geride kalanlara ölüm aylığı bağlanır. 5 yıldan az primi olan kişinin vefatı halinde ise geride kalanlara aylık bağlanmaz. Diğer yandan vefat eden kişi 4/a’lı yani eski adıyla SSK’lı ise, bu durumda borçlanma

Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) Kovid-19 salgınının işgücü piyasaları üzerindeki etkilerine ilişkin yeni çalışması, salgının küresel düzeyde büyük çaplı işgücü geliri kayıplarına neden olduğunu ortaya koyuyor. Bu konuda önlem şart...

Koronavirüs salgınının başından bu yana düzenli olarak işgücü piyasasını analiz eden Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) “ILO Gözlem: Kovid-19 ve Çalışma Yaşamı” başlıklı altıncı raporu salgının işgücü geliri üzerinde ne kadar etkili olduğunu gözler önüne serdi.

Kovid-19 salgınının etkilerine ilişkin yeni ILO analizi, çalışma sürelerinde yarattığı yıkıcı kayıplar nedeniyle işgücü gelirlerinde çok büyük bir düşüş olmasının yanında küresel düzeyde mali canlandırma açığı olduğunu da gözler önüne seriyor. Söz konusu durum, zengin ve yoksul ülkeler arasındaki eşitsizliği daha da artırma riski taşıyor.

En çok düşüş nerede?

ILO verilerine

Pazartesi günü Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak tarafından açıklanan 2021-2023 dönemini kapsayan Yeni Ekonomi Programı'nda, önümüzdeki dönemde bir süredir tüm dünyanın uğraştığı Kovid-19 salgını nedeniyle işgücü piyasasında yaşanan zorluklara ve bu anlamda özellikle işsizliğe odaklanılacağı görülüyor. Bu bakımdan, programda yer alan istihdama ilişkin politika ve tedbirler arasında en çok dikkat çekenler; iş ve beceri uyumunun sağlanması, yeni meslek ve becerilerin geliştirilmesi, Kovid-19 salgını sonrasında ortaya çıkan yeni normalde uzaktan ve esnek çalışma modellerinin geliştirilmesi ile işgücü piyasasının esnekleştirilmesi bağlamında özellikle gençler merkezde olmak üzere dezavantajlı grupların teşvik edilmesi ile ilgili olanlar.

İstihdam kalkanı

Yeni Ekonomi Programı'nda görüldüğü üzere, işgücü piyasasına ilişkin yapısal düzenlemeler ile Kovid-19 salgınının etkisi göz önüne alınarak yeni normal işgücü piyasası koşulları altında gençlerin iş tecrübesi

Yargıtay kararına göre, emeklilik nedeniyle işten ayrılan bir çalışanın tekrar aynı işyerinde çalışmaya başlaması halinde, emekli olunan tarihte kıdem tazminatı ödenmişse, kıdem hakkı sıfırlanır. Yani, tazminatını alıp aynı işyerinde çalışan kişi için yeni bir çalışma dönemi başlıyor. Bu kişiye, işyerinden tekrar ayrılırken ödenecek olan tazminat da, emekli olduktan sonraki dönemden hesaplanır.

Günümüzde birçok işçi yaşlılık aylığı almasına rağmen çalışmaya devam ediyor. Yaşlılık aylığı bağlama oranlarındaki düşme, eskiye oranla yaşlanmanın azalması ve çalışılabilir yaşın uzaması bu durumun nedenleri arasında gösterilebilir. Kıdem tazminatına hak kazanabilmenin çeşitli şartları bulunuyor. Bunlardan biri de iş sözleşmesinin 1475 sayılı kanunda belirtilen nedenlerden biri ile sona ermesidir. Bu nedenleri kısaca belirtmek gerekirse işverenin iş sözleşmesini ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan davranışlar dışında bir nedenle sona erdirmesi veya işçinin iş sözleşmesini haklı nedenle sona erdirmesidir.

İstifa olarak bilinen, işçinin haklı