Evinizde kaç tane sözlük var?
Benim bayağı var. Başta TDK olmak üzere birkaç farklı Türkçe sözlük, bir adet Osmanlıca-Türkçe sözlük, İngilizce, Almanca sözlükler var kütüphanemde. Bu kadarla kalsa ya! Argo sözlüğü, deyimler ve atasözleri sözlüğü, terimler sözlüğü... Yeter mi? Yetmez. Mitoloji sözlüğü, sosyoloji sözlüğü ve dahası... Şimdi de iyi bir etimolojik sözlük arıyorum (tavsiyelere açığım). Bir işe yarayacağından değil ama kelimelerin arkasındaki hikâyeleri öğrenmekten büyük bir haz alıyorum. İnsanı ve toplumu anlamak için bence çok sağlam bir yol bu. Ayrıca da eğlenceli.
Memleketin onca sorunu varken nereden çıktı şimdi bu sözlük meselesi demeyin lütfen. Memleketin onca sorunu gerçekten var. Fakat bu büyük büyük meselelerle uğraşan ve bu konulardaki fikirlerinin gerek yazılı gerekse görsel basından bizlere bahşeden o kadar çok muhterem var ki ben de eksik kalayım ne olur!
Türk diliyle alakalı ilgili her gelişmeye karşı büyük bir ilgi ve heyecan duyuyorum. Özellikle de kayıp olduğu düşünülen kimi metinlerin yeniden keşfedilmesi beni benden alıyor. Becerebildiğim ölçüde bunu birilerine duyurmaya konunun önemini vurgulamaya çalışıyorum. Bu yazı da onlardan biri olsun diye yazıldı.
Bu hafta sanırım perşembe günü sosyal medyada gezinirken önüme bir mesaj düştü. Mesajı yazan kişi Harun T. (@BenHarunT) isimli bir kullanıcıydı ve bir başka mesajı alıntılayarak şunları yazmıştı:
“Biz şöyle bir güzelliğe vesile olduk! Canım Redhouse'un sözlüğü artık bulundu ve yakında erişime açılacak.”
Harun T.’nin alıntıladığı mesaj ise “Wikilala” isimli bir web sayfasına aitti ve o mesajda ise tam olarak şunlar yazılmıştı:
“Redhouse'un kayıp Türkçe sözlüğü bulundu. Redhouse'un 20 yıldan fazla emek harcadığı, Türkçe'nin en kapsamlı sözlüğü olabilecekken vefatı sebebiyle yarım kalan "el-Hazînetü'l-Azîziye fi’l-Lügati’l-Osmâniyye" adlı 10 ciltlik kayıp Türkçe sözlüğü bulundu. Çok yakında burada!”
Baştan söyleyeyim, böyle bir sözlükten de kayıp olduğundan da başta haberim yoktu. Ama yine de bulunmuş olmasının önemini anlayabiliyordum. Fakat ortada bir problem vardı; Harun T. kimdi ve Wikilala ne idi? Fakat kısacık bir araştırma sonucu Wikilala.com’un “matbaanın icadından sonra basılmış Osmanlıca metinler (gazete, dergi, kitap ve belge) içerisinde ‘arama’ yapılmasına olanak sağlayan bir dijital kütüphane” olduğunu Harun T.’nin ise bu projede yer alan bir bilim insanı Dr. Harun Tuncer olduğunu öğrendim.
Sözlük denince akla ilk gelen isim olan Sir James William Redhouse 1870’in ilk yarısında başladığı bu sözlük çalışmasını 1892 yılındaki ölümüne kadar sürdürmüş ama tamamlamaya ömrü vefa etmemiş. 10 ciltlik bu çalışmanın 4. cildinin Royal Asiatic Society’nin elinde olduğu biliniyormuş. Ayrıca Doç. Dr. Şermin Kalafat da konuyla ilgili bir makalesinde bu sözlüğün dört cildini bulduğunu belirtmiş. Wikilala.com ise ilk kez tüm ciltleri bir arada bulmuş oluyor böylelikle.
Dr. Tuncer nasıl vesile olmuş, nerede, nasıl bulunmuş, hikâye nasıl gelişmiş, Wikilala.com ne zaman yayımlayacak gibi soruların yanıtlarına bu hafta bakacağım, umarım onları da yakında paylaşırım.
Ezcümle: Tebrikler Sayın Tuncer, tebrikler Wikilala!
