Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, 17 - 19 Temmuz tarihlerinde, Suudi Arabistan, Katar, Birleşik Arap Emirlikleri’nde (BAE) olacak. Türkiye’ye daha çok Körfez sermayesi çekilmesi için önemli görülen turdan hemen önce, Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz ile Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, BAE ve Katar’a öncü ziyaretler gerçekleştirdi. BAE’den bir heyetin de iki-üç hafta boyunca özellikle Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ile sektöre yatırım konusunda sıkı bir çalışma gerçekleştirdiği biliniyor ama sadece onlar değil.
Suudi Arabistan’ın ulusal petrol ve doğal gaz şirketi Aramco’nun kısa süre önce 2025’e kadar planlanan 50 milyar dolar bütçeli yatırımları için Türk inşaat şirketi yöneticileriyle görüştüğü haberlerinin üzerinden çok da zaman geçmeden, Suudi Arabistan Belediye, Kırsal İşler ve Konut Bakanı Majid Al Hogail beraberinde 30 kadar işadamıyla Türkiye - Suudi Arabistan İş Forumu için İstanbul’a geliyor.
Suudi Arabistan’dan inşaat ve müteahhitlik, akıllı şehirler, kentsel gelişim ve gayrimenkul, uluslararası teknik müşavirlik sektör temsilcilerinin katılacağı 12 Temmuz’daki forumda, resmi heyet ve özel sektör temsilcileri ile ikili iş görüşmelerin gerçekleştirilmesi hedefleniyor. Ticaret Bakanı Ömer Bolat’ın ağırlayacağı heyetin katılacağı İş Forumu, DEİK ev sahipliğinde yapılacak.
Siyasi nedenlerle ilişkilerin bir süre gergin seyrettiği BAE, Suudi Arabistan ve Mısır ile ilişkilerin tekrar rayına girmesinin ticarete etkisini, Arap sermayesine siyasetten başlayarak bazı kesimler tarafından gösterilen karşı çıkışı, Arap ve Türk İşadamları Derneği (ARTİAD) Başkanı Cemalettin Kerim’e sordum.
Filistin asıllı Türkiye vatandaşı olan Kerim, 40 yıl önce öğrenci olarak geldiği Türkiye’de bugün üç şirketi ile kendi deyimiyle iğneden, motor parçasına ulaşan bir çeşitlilikte ihracat yapıyor. Başında bulunduğu ARTİAD’ın ise 120 üyesinin yüzde 70’i Arap asıllı şirketler. Ticaret Bakanı Ömer Bolat da, Suriye, Lübnan, Kuveyt, Yemen, Irak, Suudi Arabistan gibi 11 farklı ülkeden üyesi olan ARTİAD’ın Yüksek İstişare Kurulu Üyesi olarak görev yaptı.
450 milyar $ atıl para
Cemalettin Kerim, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Körfez turunu ve ilişkilerin iyileşmesinin iş insanları için karşılıklı fırsatlar sunduğunu söyledi. İlişkilerin gergin olduğu dönemde duran ya da “sessizce ve çekinerek” yapılan ticaretin tekrar canlandığını belirten Kerim, “Şu anda Türkiye’deki Suudi Arabistanlı firma sayısı bin 100’e ulaştı. 12 senede bu seviyeye ulaştı ve çok iyi gidiyor. Böyle devam etmesi için dua ediyoruz. Bundan zarar gelmez, tam tersine oradaki atıl sermaye Türkiye’ye gelebilir” dedi.
Katar’dan gelen birkaç milyar doların bile Türkiye’yi ihya edebildiğini oysa tutarın potansiyelin küçük bir bölümü olduğunu kaydeden Kerim, “Suudi Arabistan, Bahreyn, Kuveyt, BAE bunlar çok güçlü finans ve sermaye sahipleri. Teşvik edildikleri zaman hem gelip burada yatırım yaparlar, hem Türk ürünlerini başka ülkelerden alacağına buradan alırlar. Suudi Arabistan’ın dış ticareti 800 milyar dolar. Türkiye’ye gelen 1 milyar dolar. Utanç verici bir rakam. Türkiye cennet bir ülke, teknolojiden savunma sanayine her türlü şey yapılıyor, neden mal gitmiyor, olumsuz gelişmelerden dolayı” diye konuştu.
‘Avrupalı konuşulmuyor’
BAE’nin, Singapur gibi bir pazarlama merkezi olduğunu vurgulayan ARTİAD Başkanı Kerim, “Küçük bir ülke ama bütün dünyaya free zone’ları var, üçüncü ülkelere ihracat yapıyorlar. Körfezdeki atıl para 450 milyar dolara ulaştı. Körfez ülkeleri birbirine açık. Umman’a bir firmaya mal satmaya gidiyorum ‘Benim merkezim Dubai’de’ diyor. Dubai’deki Katar’a, Kuvyet’e, Umman’a satıyor. O yüzden BAE önemli, tüccarlar orada birikmiş. Uluslararası ticaretten anlayan şirket sayısı Dubai’de fazla. Suudi Arabistan en büyük Körfez ülkesi. Yıllarca turizme kapalıydı, şimdi açılıyor. Diğer ülkeler küçük ama ihmal etmemek lazım” dedi.
Ancak Kerim’in çizdiği tabloya rağmen, Arap sermayesine aralarında siyasetçilerin de olduğu bazı kesimler tepkili. Son örnek de Alsancak Limanı için BAE’nin adının geçmesi oldu. ARTİAD Başkanı Kerim, Arap sermayesine konulan mesafe için, “Ticaretin dini, rengi yok. Kurallara göre çalışıp vergisini veriyorsa kim olursa olsun çalışsın. Malını taşıyıp yurt dışına götüremez ki. Neden Avrupalılar hakkında böyle konuşmuyorlar. En çok yatırım Avrupa’dan. Alman, İtalyan, Rus firmaları konuşulmuyor da neden bunlar konuşuluyor? Çocukça buluyorum” ifadesini kullandı.