Beyaz Saray’ı devralmaya hazırlanan Barack Obama’nın yoğunlaşacağı ilk konu ekonomik kriz olacak. Kabinesini belirleyen Obama, sık sık ekonomi danışmanlarıyla bir araya gelerek, izleyeceği ekonomi ve maliye politikasını saptamaya çalışıyor. Bu arada, Amerika’nın önde gelen ekonomi profesörleri de ekonomik krizle ilgili olarak tartışmayı sürdürüyor.
Ulusal Ekonomik Araştırmalar Bürosu’nun, Amerika’da durgunluğun Aralık 2007’de başladığını resmen açıklamasından sonra gözler bu büronun üyesi olan ünlü ekonomi profesörlerine çevrildi.
Söz konusu büronun başkanlığını yürüten MIT’ten Prof. Dr. James Poterba, ekonomik krizin giderek derinleşeceği ve uzun sürebileceği uyarısında bulunurken, Amerikan ekonomisinde ilk kez krediler, mortgage sistemi ve finansal piyasaların aynı anda krizle karşılaştığı saptamasını yaptı. Prof. Dr. Poterba, bu krizin 1993’ten beri en yüksek işsizliğe neden olduğunu, işsizlik oranının yüzde 6.8’e çıktığını söyledi.
Aynı büronun üyesi olan Harvard Üniversitesi’nden Prof. Dr. Jeffrey Frankel de krizin uzun sürebileceği uyarısında bulunurken, “Eğer kriz 2009’da biterse şanslı oluruz” diyerek, karamsar bir ifade kullandı.
Obama’nın danışmanı olan ve Clinton döneminde Hazine Bakanlığı yapan Harvard Üniversitesi’nden Prof. Dr. Lawrange Summers ise krizin yol açtığı işsizliğe de dikkat çekerek, bu yıl içinde 1.2 milyon Amerikalının işini kaybettiğini ve yeni ABD yönetiminin öncelikle istihdam yaratacak politikalara yönelmesi gerektiğini vurguladı.
İki temel sorun
ABD’li ekonomi profesörlerinin ve Obama’nın danışmanlarının ortak saptamalarına göre, ABD ekonomisinin karşı karşıya olduğu iki temel sorundan biri işsizliğin çok hızla yaygınlaşması ve 30 milyondan fazla Amerikalının asgari geçim şartlarına ulaşabilmesi için devlet yardımından yararlanmak zorunda kalması.
Ekonomistlere göre, eğer ABD ekonomisi, daralma sürecinden çıkamazsa durgunluk-işsizlik-durgunluk sarmalına girecek. Ve bu sarmal kırılmadıkça krizin aşılması mümkün olmayacak.
Keynesçi politikalar
Seçilmiş Başkan Obama’nın ekonomik krizi aşmak için Keynesçi politikalara yönelmesi bekleniyor.
1929 krizinden çıkışı sağlayan Keynes’in önerileri üzerinde çalışan Obama’nın ekonomi ve maliye ekibi, izlenecek iki temel politikayı belirlemiş durumda.
Obama’nın Hazine Bakanlığı’na getirdiği John Hopkins Üniversitesi’nden Timothy Geithner, Harvard Üniversitesi’nden Lawrange Summers ve Berkley Üniversitesi’nden Prof. Dr. Christine Romer’un başını çektiği ekonomi kurmaylarının Obama’ya ilettikleri iki temel politika şöyle:
1) Orta sınıfın vergilerini indirmek ve böylece geniş kitlelerin harcamalarını sürdürmek.
2) Yol, köprü, baraj gibi istihdam yaratıcı projeleri desteklemek. Bu projeler için kaynak ayırmak.
Obama’nın Keynesçi yaklaşımlara yakın duran danışmanları, vergi indirimi yoluyla tüketim düzeyinin ekonomiyi canlandıracak biçimde sürdürülmesini, diğer yandan emek-yoğun projelerine destek vererek işsizlik sorununa çözüm bulunmasını amaçlıyorlar.
Bu politikalar gösteriyor ki Obama, sadece şirketleri kurtarmayı değil, aynı zamanda ekonomik çarkın dönebilmesi için geniş kitlelerin satın alma gücünü de desteklemeyi hedefliyor.
