Bugün DÜNYA DANS GÜNÜ...
Dansçı, koreograf ve yenilikçi Jean Georges Noverre'nin doğum günü...
Noverre, baleyi altında tel kafes olan, yerlere kadar uzun o ağır brokar - kadife eteklerden, topuklu papuçlardan, karpuz kollu bluzlardan, kordelelerden, fiyonklardan ve peruklardan kurtaran... Bugünkü tüy gibi hafif, kısa tunik ve düz bale papuçlarını ilk uygulayan kişi.
Dans gurusu...
Dansı kanatlandıran usta...
Kraliçe Marie Antoinette tarafından operaya bale yönetmeni olarak atandığında, köklü yenilikleri başlatmıştı.
Sadece giysilerde değil.
Sahnede yumuşak ve renkli ışıkları, rüzgar, yağmur gibi o zamanın teknikleriyle ses efektlerini ilk kez gerçekleştiren kişiydi.
Fransız devriminden önce dans devriminde imzası vardı.
Bir anı... 1980'li yıllardı.
Rus kökenli ünlü balet Nureyev, Fethiye Gemiciler Adası'nın bir koyunda demirlemiş teknenin konuklarındandı.
Akşam gün batımını izliyorduk.
Güvertede, sadece dalgacıkların şıpırtısı ve hafif esintinin doğa müziği eşliğinde muhteşem bir dans gösterisi yapmıştı.
"Bütün dansçılar gibi kendisinin de Jean Georges Noverre'ya borçlu olduğunu" söylemişti.
Nureyev, o sıralarda Sovyetler Birliği'nden Batı'ya kaçmıştı. Paris Operası'nın Bale bölümünün başındaydı.
Dansın Prensi Nureyev, Ege'ye tutkundu.
Dostlarıyla mavi yolculuğa çıkardı.
Dünya Dans Günü'yle aynı süreçte Dans Sultanları da perde açıyor.
Tarih kadar eski Anadolu'dan 90 genç, 3 bin halk dansı figürünü harmanlıyor.
Anadolu'da gelmiş geçmiş bütün uygarlıklar, Anadolu efsaneleri bu danslarda.
İşte birkaç yansıma...
"Beşikler vermişim Nuh'a
Salıncaklar hamaklar
Havva anan dünkü çocuk sayılır.
Anadolu'yum ben tanıyor musun?
Ahmed Arif"
Bu söylemlerin arkasında Tanrıların Dağı - Nemrut, Ateş Töreni, Ateş Irmakları, Hayat Ağacı gibi danslar...
Orta Asya Şaman Türkleri'nden, Zerdüşt ve Yezidi Kürtleri'nden, Alevi semah figürlerinden ve Güneydoğu halk danslarından esinlenmeler.
Ve sonlara doğru, gösteriden gene bir Anadolu söylemi:
"Binlerce yıl sağılmışım,
Korkunç atlılarıyla parçalamışlar
Nazlı, seher - sabah uykularımı
Hükümdarlar, saldırganlar, haydutlar
Haraç salmışlar üstüme.
Ne İskender takmışım,
Ne şah ne sultan
Göçüp gitmişler, gölgesiz
Selam etmişim dostuma
Ve dayatmışım...
Görüyor musun?
Ahmed Arif"
Genel Sanat Yönetmenliğini ve koreografisini Mustafa Erdoğan'ın, Süpervizörlüğünü Yılmaz Erdoğan'ın yaptığı "Dans Sultanları"nı görmelisiniz.
Dünya Dans Günü'yle bugün, İstanbul iki gösteride kucaklaşıyor.
Birinde... Çeşme Başı, Don Kişot ve Ravel'in Bolero'su...
Diğerinde ise... Rus Ulusal Balesi Revival ve Bolşoy solistleri...
Ben gene de ünlü Les Uns Et Les Outres filminin kasetini kesinlikle izleyeceğim.
Muhteşem bir sinema klasiğidir.
Naziler'den çocuklarını tren raylarına bırakarak, komşularına emanet ederek kurtarabilenlerin anısına yapılmış filmdir.
Film, o çocukların yıllar sonra düzenledikleri dans gösterisiyle biter.
Ravel'in Bolero'su eşliğinde, harikulade dans şöleniyle...
Ve böyle bir günde Savaş Ay'ın "Dansöz" filminden söz etmek isterim.
Çingene süt ninesinin anısına ilk filmini çevirmiş.
Savaş'ın gözleri, gülümseyişi ve sesi gibi, filmin daha başında yer alan bu satır da yürek ısıtıyor.
İzleyeni Romanlar'ın bambaşka dünyasına çekip alıyor.
Dünya Dans Günü'yle Savaş Ay'ın "Dansöz" filmi, anlamlı bir örtüşme.
Haftalardır bu köşede hep krizle dansı yazdık.
Bugün dans keyfi...
