16 soruda fırtınalar koparan “torba yasadaki” internet...
1- Türkiye’de internet kullanım oranı nedir?
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) verilerine göre her iki evden birinde internete erişim var.
Dört kullanıcıdan üçünün de internette “haber, gazete veya dergi” okuduğunu gösteriyor.
2- İnternetle ilgili yasa düzenlemesi neden tartışma yarattı?
Haber sitelerinin, bilişim ve ceza hukukçularının, STK’ların düşüncelerinin alınması beklenirdi.
Alınamadı.
3- Konu parlamentoda bağımsız bir yasa teklifi olarak mı gündeme getirildi?
Hayır...
AKP milletvekillerinin yasa teklifi, yaklaşık 130 madde içeren bir “torba kanun”un içine tıkıldı.
Birbiriyle ilgisiz onlarca konu ve onlarca kanunda değişiklik yapan tek bir kanuna “torba kanun” deniyor ki, bu metinler genelde “çuval”a dönüşüyor.
4- İnternet sitelerine erişim sadece bir yasaya dayanarak mı engelleniyordu?
Temel düzenleme 5651 sayılı yasa. Ancak devlete erişim engelleme imkânı veren 8 yasa ile 1 KHK daha var.
5- Yasa hangi noktalarda eleştiriliyordu?
Birinci eleştiri “katalog suçlar”ın kapsamı, ikinci eleştiri ise bazı hallerde idareye, yargı kararına gerek duymadan erişimi engelleme imkânı verilmeseydi.
6- Katalog suçlar ne? 1- İntihara yönlendirme, 2- Çocukların cinsel istismarı, 3- Uyuşturucu ve uyarıcı madde kullanımını kolaylaştırma, 4- Sağlık için tehlikeli madde temini, 5- Müstehcenlik, 6- Fuhuş, 7- Kumar oynanması için yer ve imkân sağlama.
Atatürk Aleyhinde İşlenen Suçlar da “katalog suçlar” arasında.
7- Bugüne kadar tartışma nerede odaklandı?
“Müstehcenlik” tespitiyle erişimin engellenmesinde. Zira, yargının bile standart içtihat geliştiremediği tartışmalı bir konuda idareye takdir yetkisi tanınması sorunlu sonuçlar doğuruyor.
8- Mevcut yasanın uygulanmasından çıkan sorunlar Türkiye için nasıl bir görüntü doğuruyor?
Türkiye internette giderek “yasakçı” eğilimleriyle öne çıkan bir ülke olarak değerlendiriliyor. AB’nin Ekim 2013’te açıkladığı son Türkiye İlerleme Raporları da bunu göstermekte. (Türkiye’de 32 binden fazla internet sitesine erişim sağlanamıyor.)
9- Mevcut yasa AB tarafından eleştirilirken, son torba kanun içinde daha da ileri sınırlamalara bir örnek nedir?
İnternet kullanıcı-larının bütün “trafik bilgilerinin”, istendiği anda idareye, yani TİB’e teslim edilmesi hükme bağlanıyor.
10- İdareye tanınan doğrudan erişimi engelleme yetkisi nasıl artırılıyor?
Bir örnek...
Yolsuzluk iddiasıyla yürütülen bir soruşturmada hükümet üyesi olan babasıyla konuşan bir oğulun mahkeme kararıyla dinlenen telefon görüşmesine ilişkin haberlerin, yargı kararı olmadan, hükümetin atadığı bürokratlarca yayından kaldırılmasının yolu açılıyor.
11- Bu düzenleme, gizli çekilmiş özel hayat görüntülerinin, seks kasetlerinin yayınını derhal önleme amacına yönelik olamaz mı?
Olamaz. Mevcut yasada idarenin “müstehcen” olarak değerlendireceği yayınları derhal ve doğrudan durdurma yetkisi zaten var.
12- İçerik sağlayıcıyı devre dışında bırakan başka bir düzenleme öngörülüyor mu?
“Kişilik haklarının ihlal edildiğini iddia edenler, içerik sağlayıcısına, buna ulaşamaması halinde yer sağlayıcısına başvurarak uyarı yöntemiyle içeriğin yayından çıkarılmasını isteyebilecek.”
Teklifte, bu talebin içerik ve/veya erişim sağlayıcı tarafından en geç 24 saat içinde cevaplanması öngörülüyor.
13- Yeni düzenlemede tartışma yaratan “trafik bilgileri”nin paylaşımı ne anlama geliyor?
Yargı kararı olmaksızın, internet kullanan herkesin hangi siteleri, sayfaları ziyaret ettiğine, bu sayfalarda ne kadar kaldıklarına, kimlerle temasta olduklarına ilişkin bütün bilgileri istediği anda alabilecek.
14- Yeni düzenlemeyle getirilmek istenen erişim sağlayıcılar birliği ne yapacak?
Erişim ve yer sağlayıcılar, tebliğ edilen siteler her durumda 4 saat içinde erişim engellemekle yükümlü olacaklar, aksi halde yaptırımla karşılaşacaklar.
15İnternette özel hayat ve kişilik haklarının yaygın ihlali de bir gerçek değil mi?
Evet, bu da bir gerçek. Ancak yeni düzenlemeyle hükümetlerin atadığı bürokratlar hükümetlerin talimatları, istekleri, ihtiyaçları doğrultusunda haber alma hakkı ve ifade özgürlüğünü çok geniş bir alanda kısıtlayabilecek duruma getiriliyor.
16- Düzenleme Anayasa’ya aykırılık doğuruyor mu?
Düzenlemenin Anayasa Mahkemesi’ne götürülmesi yüksek bir olasılık.
Düzenleme, internet alanında Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nden yeni cezalara neden olabilir.
........................
Teşekkürler T24 / Doğan Akın...
