Güngör Uras

Güngör Uras

guras@milliyet.com.tr

Tüm Yazıları
Haberin Devamı



Özel sektörün yarım kalmış 637 yatırımı ile ilgili yazım üzerine Ankara Ticaret Odası Başkanı Sinan Aygün bir not gönderdi... "Yarım kalmış kamu yatırımlarından n'aber?" diye soruyor. Ve de hatırlatıyor: "Sayıştay raporuna göre yarım kalmış yatırım sayısı 1998 yılında 5.556, bunlara bağlanan para 130 milyar dolardı. Bunların tamamlanması için 335 milyon dolar harcama gerekiyordu. Yarım kalmış yatırım sayısı 1999 yılında 5.458'e, 2000 yılında 5.321'e, 2001 yılında 5.047'ye, 2002 yılında ise 4.414'e indirilebildi."
Yatırımlara genel ve katma bütçeden her yıl ancak 3 - 5 milyar dolar, diğer kaynaklardan da bir o kadar para aktarılabildiğine göre, bundan sonra hiçbir yatırıma başlanılmasa, yarım kalmışlar yıllarca tamamlanamayacak. Yarım kalmışlar olduğu gibi bırakılsa, bugüne kadar halkın kesesinden ödenen 150 milyar dolar çöpe gitmiş olacak.
2003 yılı yatırım programı hazırlanırken bu yarım kalan yatırımların bazılarının olduğu gibi bırakılmasına karar verildi. Yeni yatırımlarla birlikte toplam kamu yatırımlarının sayısı 3.851'e indirildi. Kamu sabit sermaye yatırımlarının yüzde 45.8'i genel ve katma bütçeden ayrılan paralarla yapılıyor.
2003 yılında genel ve katma bütçeden yatırımlar için 7 katrilyon 998 trilyon lira ayrıldı. Bu rakam genel bütçe toplamının 5.4'ü idi. 2003 yılının ilk 7 ayında yapılan harcama sadece 2 katrilyon 597 trilyon lira. Toplam harcamaların sadece yüzde 1.7'si büyüklüğünde.
Denilebilir ki: "Bundan sonra kamu yatırım yapmasın. Özel sektör yatırım yapsın..." İyi de (1) Kamu yatırımı demek, sadece fabrika demek değil. Kamunun ana yatırım sorumluluğu altyapı yatırımları. Altyapı yatırımı olmadan sosyal ve ekonomik gelişme sağlanamaz. (2) Kamu özel sektörle rekabet etmez. Özel sektörün yatırım yaptığı alanlara girmez. Ama özel sektör yatırım yapmıyor veya yapamıyor ise, özel sektörün yatırım boşluğunu kamu doldurmak zorundadır. (3) Yarım kalmış kamu yatırımlarını ortada bırakmak, büyük kaynak israfına yol açar. Kaldı ki, bunların çoğu okul, hastane, kütüphane yatırımı. Yol yatırımı.
2003 yılındaki durum hakkında bilgi yok. 2002 yılı itibariyle yarım kalmış 4.414 yatırımın 236'sı 1985 yılından önce başlamış ortalama 20 yıldır sürünen yatırımlar. 1533'ü ise 1995 ve daha önceki yıllarda başlamış ortalama 15 yıldır tamamlanamamış yatırımlar.
DPT programında yer alan rakamlara göre 4.414 yatırımın tamamlanması için (2002 yılı fiyatlarıyla) 166 katrilyon lira harcama gerekiyor. Buna karşılık 2002 yılında programlanan (gerçekleşen değil) harcama miktarı 9.8 katrilyon lira.
Tamamlanamamışlara para bulunamazken her yıl yeni yatırıma başlanınca yarım kalmış yatırım sayısı azalamıyor. Ülkenin her yanı yarım kalmış kamu yatırımlarıyla doluyor.