92 bin işletme 'kayıt dışı'

Devlet İstatistik Enstitüsü 2003 yılının Nisan ayından Temmuz ayına kadar 4 ay boyunca Türkiye'deki işyerlerini saydırdı. Nüfus büyüklüğüne bakılmaksızın bütün yerleşim yerlerindeki, yol üzerlerindeki işyerleri sayıldı. Bütün ülkede 2 milyon 139 bin işyeri tespit edildi. Bu işyerlerinin 97 bin 271'inin vergi kimlik numarasının bulunmadığı belirlendi. Bu işyerlerinde 300 - 400 milyon kişinin kaçak olarak çalıştığı tahmin ediliyor.
Sonra ne oluyor? Hiçbir şey olmuyor!
Maliye Bakanlığı Hesap Uzmanları Kurulu, rapor hazırlıyor. (Türk Vergi Sistemi Raporu). Bu raporda kayıt dışılık oranının yüzde 54. yüzde 61 olduğu belirtiliyor. (Dikkat buyurunuz yüzde 50 - yüzde 60 gibi yuvarlak rakam yok. Daha hassas belirleme var) Sonra ne oluyor? Hiçbir şey olmuyor!
Levent Akbay, bugüne kadar Türkiye'deki kayıt dışı ekonominin büyüklüğü hakkında değişik kuruluşların yaptıkları açıklamaları derlemiş. Bakınız kayıt dışılık hakkında kimler ne rakam veriyor?

DPT'nin yaptığı araştırmaya göre, 1975 - 1993 döneminde kayıt dışı ekonominin kayıtlı milli gelire oranı yüzde 124.5 oranında. Açık anlatımıyla kayıt dışı ekonomi, kayıt içinden büyük.

TİSK ekonomide yaratılan her 100 liranın 40'ının kayıt dışı olduğunu açıklıyor.

TOBB'a göre, ülkede yıllık 200 milyar dolar kayıtlı kazanca karşılık 150 milyar dolar kayıt dışı kazanç var.

Öz - İplik İş Sendikası'na göre, kayıt dışı ekonominin milli gelire oranı yüzde 45 ile yüzde 65 arasında. Ülkede 4.5 milyon kayıtlı çalışanın yanında 4.5 milyon kayıtsız olarak çalışıyor.

Kayıt dışı ekonomi konusundaki araştırmalarıyla ünlenen Prof. Osman Altuğ'a göre, ekonominin yüzde 65'i kayıt dışı.

ATO'ya göre, ülkede 50 - 100 milyar dolar kara para dolaşıyor.

TİSK'e göre, kayıt dışı ekonominin milli gelire göre büyüklüğü gelişmiş ülkelerde yüzde 15, gelişmekte olan ülkelerde yüzde 30, Türkiye'de ise yüzde 66 oranında.

Tespitler çok güzel... İyi de, biz kayıt dışından nasıl kurtulacağız? Kayıt dışı ekonomi konusundaki bilgilerin en sağlam kaynağı devlet... Ama devlet kayıt dışını kayıt içine almak için en ciddi atım olan "Nereden buldun?" kanununu çıkaramıyor.
Devlet "Nereden buldun?" diye sorma yetkisini kullanamadıkça kayıt dışılık önlenemez. Küçülemez. Büyür.