Örneğin, "yaşamımızın çağdaş şirket tarafından biçimlendirildiğini, hükümetin de büyük ölçüde şirketlerce yönetildiğini, güvenden yoksun bir çağda yaşadığımızı ve şirketin bu güvensizliğin ana kaynaklarından biri olduğunu" söylerdi.Aytekin Yılmaz, "Yarın Forumu"nda, Galbraith'in bu ilgi çekici değerlemesini şöyle özetliyor: "Galbraith'e göre şirket, içinde seks olmayan bir sevgi ilişkisi gibidir. Klasik anlayışta şirket, emirlerin tepeden aşağı iletildiği bir yapı ve hiyerarşi dizisi şeklinde varsayılırken gerçekte iç içe geçmiş daireleri andırmaktadır. Galbraith'e göre bugün dünya çapında mal üreten büyük şirketlerin en önemli çabası, ulusal özellikleri asgariye indirerek tüm sanayileşmiş ülkeleri tek tip ülkeler durumuna getirmektir. Bu bir gerginlik oluşturmakta (...) demokrasiyi de zedelemektedir.Şirkette katılımı inceleyen Galbraith, şirket yönetimine işçi ve tüketici temsilcilerinin katılmasıyla, halkın ve hisse sahiplerinin yönetim kuruluna sokulmasının pek etkili olmayacağını (...) belirtmektedir. Bugün hisse senedi sahipleri şirket yönetiminde pek etkili değildir. Şirket büyüdükçe bu etki daha da azalmakta sermaye sahiplerinin yetkileri kaybolmakta, profesyonel yöneticilerin yetkisi artmaktadır.Yani şirket yöneticileri sermayedarların veya kapitalistlerin yetkilerini devralmaktadır. Bu nedenle Galbraith, şirketlerde yetkisi ve işlevi bulunmayan yönetim kurulunun kaldırılmasını, bunun yerine şirket kararına katılmayan ama, kamu çıkarına ilişkin yasalara uyulup uyulmadığını ve uygulamaları kontrol eden ve rapor haline getiren denetçilerin yerleştirilmesini önermektedir.Denetçiler şirket yönetiminin belirlenen amaçlar çerçevesinde girişimde bulunmasını sağlayacak, sağlayamazsa bu durumdan yetkiliyi ve kamuoyunu haberdar edecektir. Böylece şirketler ilgililerce ve kamuoyunca denetlenebilecektir.Galbraith'e göre bugün şirkette çalışanlar "evrensel yeni rahiplerdir". Bu rahiplerin dini, iş alanındaki başarılarıdır. Erdem ölçüleri, şirketin büyümesi ve kazancının artmasıdır. Kutsal kitapları elektronik beyinden çıkan bilgiler, dua yerleri ise şirketin toplantı odasıdır. Amerikalı iktisatçı J. K. Galbraith 96 yaşında öldü. Galbraith "aykırı görüşleriyle" tanınmış bir iktisatçıydı. Dünyaya yaydıkları mesajları da şirketin satışlarıyla ve kârlarıyla orantılıdır. Dinlenmeleri çalışma, isteğini ve iş temaslarını artırmak içindir. Bu kişiler Fransız, Hollandalı, İngiliz ve Belçikalı, Türk değildir.Bağlılıkları öncelikle Philips'e, IBM'e, Exxon'a, Microsoft'a, BP'ye, Nestle'yedir. Bunlar ülke dışı yeni bir yönetimin, "uçaklı imparatorluğun üyeleridir." 1908'de Kanada'da doğan Galbraith, Amerikan kurumsalcılarının öncülerinden biridir. Amerikan ekonomisinde ve siyasi hayatında da önemli görevler üstlendi. Franklin Roosevelt, Harry Truman, John F. Kennedy ve Lyndon Baines Johnson'ın danışmanlıklarını yaptı. American Economic Association'a 1972 yılında başkan seçildi.Altmışa yakın kitap, çok sayıda makale yazdı. Önemli kitapları: Amerikan Kapitalizmi, Refah Toplumu ve Büyük Çöküş'tür.Kitaplarından Türkçeye çevrilenler ise: Ekonomi Üzerine Hemen Her Şey, Pazar Ekonomisi Masalı ve Gerçekler (Nicole Salinger ile birlikte), Kuşku Çağı, Para, Ekonomi Kimden Yana, İktisat Tarihi ve Amerikan Kapitalizmi'dir. guras@milliyet.com.tr Şirketlerin "dini" kazanç