Ayşe Hanım Teyzem, "Dövizli kira dönemi sona erdi mi? Mahallede herkes bunu konuşuyor. Şu işin aslını öğren de bana anlat" dedi.Cevaplayabilmek için Yargıtayın internet sitesine girdim. 3. Hukuk Dairesinin kira konusunda son iki yılda aldığı 84 karardan dövizli kiranın Türk lirasına dönüştürülebileceği hakkında bir karar bulamadım. Ankaradaki avukat arkadaşıma rica ettim. Yargıtaya gitti. Soruşturdu. "Yeni bir karar yok" dedi. Haberi yazan gazeteci kardeşim "Oya Armutçu"yu aradım. O da yeni bir karar olmadığını, yazılanların 3. Hukuk Dairesinin yayımlanmış kararlarındaki genel hükümleri yansıttığını söyledi. İstanbulda tanıdığım avukatlara sordum: Öğrendiklerimi Ayşe Hanım Teyzeme aktardım."Hukukta mukavele (kontrat) serbestisi var. İsteyen mukavelesini (kontratını) istediği paraya bağlar. Hazinenin dolar veya dolara endeksli bono satarak dolar veya dolara endeksli faiz ödemesi nasıl mümkünse, ev sahibinin de dolar veya dolara endeksli kira mukavelesi yapması, kira alması mümkündür. Hatta ve hatta ev sahibi kirayı dolar yerine buğday fiyatına, altın fiyatına bile endeksleyebilir. Bunun kira artışını fiyat endeksine bağlamaktan farkı yoktur." Ayşe Hanım Teyzem, elinde 18 Ekim 2004 tarihli Hürriyet gazetesi, geldi. Gazetenin manşeti "Dövizli kira liraya döner - Yargıtaydan kirayı dövizle ödeyenlere müjde: İsteyen kiracı yeni dönemde kira bedelini Türk lirası ödeyebilir" şeklindeydi. Ayşe Hanım Teyzem sordu: "İyi de, ev sahibi veya kiracı şikayetçi olursa, dolara bağlı kira Türk lirasına dönüyormuş..." "Ayşe Hanım Teyzeciğim" dedim. "Tarafların serbest iradeleriyle yaptıkları kira sözleşmesinde belirledikleri kiranın, aksi iddia edilip kanıtlanmadıkça, o dönemin rayicine uygun olduğu kabul edilir. Ancak... Kiracı Zor durumdaydım... Ev bulabilmek için ev sahibinin şartlarını kabule mecbur kaldım diyerek, kira mukavelesine itiraz hakkına sahiptir. Amma... Bu itirazını kira mukavelesini imzaladıktan hemen sonra yapması şarttır. Bir yıl iki yıl geçtikten sonra bu itirazı yapamaz. İtirazı yaptığında mahkeme, kira tespitine karar verebilir... Fakat bunun dışında kiracının kiranın yüksekliğinden söz ederek kira tespit davası açmaya veya dövizli kiradan Türk lirasına geçmek için dava açmaya hakkı yoktur. Öte yandan ev sahibi, kira mukavelesi sona erdiğinde rayice göre kiranın düşük kaldığı gerekçesiyle mahkemeden kira tespiti isteyebilir. Kiracının zor durumda kaldığı için yüksek veya dövizli kirayı kabul ettiğinden yakınarak dava açması halinde olduğu gibi, ev sahibinin kontrat süresi sonunda kiranın düşük kalmasından yakınarak dava açması halinde de mahkeme rayiç kira tespitine karar verebilir. Ancak... İşte bu tür tespit Türk lirası üzerinden yapılır. Eski kira kontratı dövize bağlı olsa da, mahkemenin kira tespitinden sonra kira Türk lirası olarak işler."Ayşe Hanım Teyzem sordu: "Türk lirası kirada, kiranın aylık veya yıllık artışı dövize, fiyat endeksine, altına veya buğday fiyatına bağlanamaz mı?" Öğrendiklerimi aktardım. " Ayşe Hanım Teyzeciğim" dedim. "Tekrar edeyim. Kontrat (mukavele) serbestisi var. Kira Türk lirası olsa da, aylık - yıllık kira artışını dolara, altına, fiyat endeksine bağlamak mümkün. Daha önce Yargıtay 3. Hukuk Dairesinin bir kararı vardı. Toptan eşya fiyatları bir yılda yüzde 65ten fazla da artsa, kira artışı yüzde 65le sınırlanıyordu. Sonra TBMMden bir kanun çıktı. Kira artışı yüzde 25le sınırlandırıldı. Ama bu kanunu Anayasa Mahkemesi iptal etti. Şimdi ne yüzde 65 ne yüzde 25 sınırlama hükmü geçerli. Kanuni ve hukuki bir boşluk var. Açık anlatımıyla kira artışlarını ev sahibi ve kiracı serbest iradeleriyle belirleyebiliyor." Ayşe Hanım Teyzem, "Benim dövizli kirayla işim yok da... Mahalledeki komşular meraklanmıştı. Gideyim de onlara anlatayım" diyerek ayrıldı. guras@milliyet.com.tr İki yıl sonra itiraz olmaz