Borsa ne kazandırıyor?
Genel olarak hisse senedi fiyatları 1 yılda yüzde 37 arttı. 1 yıl önce borsaya 100 TL yatırsa idiniz ortalama 2 TL civarı temettü geliriniz olacaktı. Ek olarak geçen yıl 100 TL’ye satın aldığınız hisselerin piyasa fiyatı 140 TL dolayına yükselecekti. Ancak dikkat... Bu fiyat değişiminin bir garantisi yok
Bankalar, holdingler, büyük şirketler 2012 yılı kârlarını açıklıyor. Ekonomide frene basılmasına, büyümenin yavaşlamasına rağmen büyüklerin kârı artmış.
Ayşe Hanım Teyzem soruyor: “Bankalar, holdingler, şirketler kâr edince, hisse sahiplerine bu kârları dağıtıyor mu? Acaba geçen yıl 100 TL’lik hisse senedi alsa idim, bu yıl bana ne kadar kâr payı öderlerdi?”
Ayşe Hanım Teyzem’e anlatmaya çalıştım: Şirketlerin bir yıllık faaliyet dönemleri sonucunda elde ettikleri net dönem kârı üzerinden (yasal karşılıklar ayrıldıktan sonra) hisse senedi sahiplerine dağıttıkları paraya “temettü” deniliyor.
Bir şirketin bir yılda elde ettiği kârın ne kadarının dağıtılacağına, genel kurul karar veriyor. Bunun için, yüksek kâr açıklayan her holding, banka, şirket ortaklarına bu kârın tamamını dağıtacak diye bir şey yok.
Şirketler bir yıl önceki faaliyetlerinden ne kadar temettü dağıtacaklarını genelde mart ayında (şu günlerde) açıklıyor.
Temettüde şirketler cimri
Borsayı izleyen uzmanlar, kuruluşlar her şirketin hisse başına dağıtacağı brüt temettü miktarını, şirketlerin hisse senetlerinin şimdilerdeki piyasa fiyatına bölerek “Brüt Temettü Verimi”ni belirliyor.
Basit örnek: 8 Mart Cuma günü İMKB‘de A şirketinin hisse senedi 10 TL’ye satılıyordu. Bu şirket 2012 kârından hisse başına 1 TL temettü dağıtacağını açıklamıştı. Bu şirketin Brüt Temettü Verimi yüzde 10’dur.
Halk Yatırım’ın hazırladığı (şimdiye kadar temettü dağıtım bilgisi açıklanan şirketlerin rakamlarını içeren) İMKB Temettü Verim Tablosu’na göre, 2012 yılı için açıklanan temettü verimleri yüzde 10.6 ile yüzde 0.5 arasında değişiyor. Ortalama temettü verimi yüzde 2.0 oranında.
Ben bunları anlatınca Ayşe Hanım Teyzem hemen isyan etti: “Ne yani... Borsaya 100 TL yatırsa idim, yılda yüzde 2 getirim mi olacaktı? Borsa bu kadar az mı kazandırıyor?
Ayşe Hanım Teyzem’e anlattım. Yüzde 2 ortalama temettü, hisse senetlerinin 8 Mart’taki piyasa fiyatlarına göre belirlenen temettü oranı. Bu hisse senetlerini 1 yıl önce satın alanın durumu farklı. Onların getiri hesabı daha yüksek.
Hisse senedinin:
(1) Akar geliri, temettü geliri var. (Income)
(2) Bir de sermaye geliri, fiyat artış getirisi var. (Capital gain)
Hisse senedi fiyatları artıyor ama...
Bir yıl önce mart ayında İMKB’de genel endeks 60 binlerde idi. Şimdilerde 86 binlerde. Genel olarak hisse senedi fiyatları yüzde 37 dolayında arttı. Finans editörümüz Zeynep Aktaş’dan öğrendiğime göre, banka hisselerinde artış yüzde 50, holding hisselerinde yüzde 39, önde gelen 30 şirket hissesinde yüzde 43 dolayında.
Ayşe Hanım Teyzeciğim, demek ki siz 1 yıl önce borsaya 100 TL yatırsa idiniz, hisse senetlerinin bugünkü fiyatı ile ortalama 2 TL, ama hisselerin bir yıl önceki fiyatı ile 2.90 TL dolayında temettü geliriniz olacaktı.
(Dikkat: Bu gelir şirketlerin kâr etmesine ve kârı dağıtmasına bağlıdır.) Buna ek olarak geçen yıl 100 TL’ye satın aldığınız hisse senetlerinin piyasa fiyatı 140 TL dolayına yükselecekti.
(Dikkat: Bu fiyat değişiminin garantisi yoktur. Fiyatlar yükseldiği gibi aşağıya da iner. Ne kadar yükseleceğini, düşeceğini kimse bilemez.)
Ayşe Hanım Teyzem sordu: İyi de ben şimdi ne yapayım? Borsaya para yatırayım mı? Cevapladım: “Ben neyin ne olduğunu anlatırım. Kimseye al, alma diyemem. Parası olan ne yapacağına kendi karar vermeli. Günahı da sevabı da ona ait olmalı.”
