Şu günlerde doğalgaz kullananlar feryat ediyor. Çünkü doğalgaz halkımızın cebini tutuşturdu. Genelde doğalgaz fiyatına ekledikleri ek ücret nedeniyle belediyeler suçlanıyor. Sanılıyor ki, belediyelerin doğalgaz faturasına bindirdikleri kar payı azaltılır ise doğalgaz fiyatı ucuzlayacak.
Doğalgaz kullanıcıları, hazır olun. Fiyat daha da artacak. Çünkü doğalgaz fiyatı dolara endeksli olarak artıyor. İşin aslını anlatayım. Geçen beş yıllık dönemde Türkiye’ye doğalgazı getirerek belediyelere satan BOTAŞ’ın dolar olarak satış fiyatı değişmedi.
1997 yılında BOTAŞ doğalgazın bin metreküpünü aylara göre 147 - 182 dolar arasında satıyordu. 2001 yılında aylara göre 120 - 164 dolar arasında fiyat ile sattı.
Fakat geçen beş yıl içinde doların fiyatı arttı. 1997 yılında ortalama dolar fiyatı 151 bin lira idi. Şimdilerde on katı. Bakınız doğalgazın dolar olarak satış fiyatı değişmediği halde son beş yılda dolar fiyatına bağlı olarak doğalgaz fiyatı nasıl tırmandı:
- 1997 yılında ortalama dolar fiyatı 151 bin lira, doğalgazın metreküp fiyatı (KDV’siz) 27 bin lira idi.
- 1998 yılında ortalama dolar fiyatı 260 bin lira iken, doğalgazın metreküpünün BOTAŞ satış fiyatı 41 bin lira olmuştu.
- 1999 yılında ortalama dolar fiyatı 417 bin liraya çıkınca BOTAŞ doğalgazın metreküpünü 65 bin liradan sattı.
- 2000 yılında doların ortalama fiyatı 676 bin lira, BOTAŞ’ın metreküp satış fiyatı 106 bin lira idi.
- 2001 yılında büyük devalüasyon sonunda doların fiyatı 1 milyon 500 bin liralara çıkınca, BOTAŞ’ın doğalgazı ucuzlatmasına rağmen bir metreküp gazın satış fiyatı 246 bin liraya tırmandı.
Belediyeler şimdilerde BOTAŞ’tan metreküpünü 246 bin liraya satın aldıkları gazın üzerine bir kuruş masraf ve kar payı koymayıp halka satsalar, yüzde 18 KDV eklemesiyle 290 bin liraya satacaklar.
Demek ki, dolar olarak değişmediği halde, doğalgazın BOTAŞ satış fiyatı, dolar değerindeki değişme nedeniyle 2000 yılında (KDV hariç) 106 bin lira iken, 2001 yılında 290 bin liraya tırmanmış. Artış yüzde 132 oranında.
BOTAŞ’ın gaz satış fiyatı bir yılda 100 iken 232 olmuş. İşin temelinde yatan budur. BOTAŞ doğalgazı dolar ile satın alıyor, dolar ile satıyor. Doğalgaz fiyatı dünyada ucuzlamadığı sürece, dolar ile satış fiyatını düşürme şansı yok. Dolar fiyatı tırmandıkça da BOTAŞ’ın satış fiyatı tırmanacak.
Doğalgaz ile ısınan halkın geliri dolar değil, Türk lirası. Halkın geliri dolara endeksli olarak artmıyor. O zaman ne oluyor? Dolar olarak doğalgazın fiyatı değişmese de halk fiyat artışının büyüttüğü faturayı ödeyemez duruma geliyor.
Doğalgaz sorununun esası budur. BOTAŞ’ın satış fiyatına belediyelerin yaptıkları eklemeler de önemlidir ama, bunların sıfıra indirilmesi mümkün değildir. Çünkü belediyeler doğalgazı şehir içinde dağıtmak için yatırım yaptı. Boru döşedi. Bu yatırıma giden parayı ve bakım masrafını BOTAŞ’tan aldığı gazın fiyatına eklemek zorunda. BOTAŞ’tan alınan doğalgazın fiyatına belediyelerin yüzde 45’e varan büyüklükte aşırı ekleme yapmaları insafsızlıktır. Ama indirilse indirilse buradan 20 - 25 puan indirim yapılabilir. Tüketicinin KDV’li olarak metreküp doğalgaz için ödediği 400 bin liralık ücret (dolar fiyatı 1 milyon 500 bin liradan 246 bin lira olan BOTAŞ satış fiyatı + bunun yüzde 25’i karşılığı olarak 62 bin lira belediye payı olmak üzere toplam 306 bin lira + yüzde 18 KDV) 365 bin liraya inebilir.
Doğalgazın metreküp fiyatının 400 bin liradan 365 bin liraya inmesi de önemlidir ama, doğalgaz faturasının yükü altında ezilen halkımızı rahatlatamaz. Dolar fiyatı arttıkça doğalgaz faturasının yükünün de artması kaçınılmaz bir durumdur. Halkımızın geliri de dolardaki artış çizgisinde artmadıkça bu sıkıntı devam edecektir.
