"Yüksek faiz ve yüksek enflasyonun etkisiyle küresel ekonomide yavaşlama riskinin arttığını, bu durumun özellikle gelişmekte olan ülkelerin mayıs ayındakinden daha sert düzeltmelerle karşı karşıya bırakabileceğini" söyledi.Biz felaket haberlerinden pek hoşlanmadığımızdan, bu haberden kendimize acele bir vazife çıkardık... "Sonbaharda Türkiye'de kriz çıkar mı, çıkmaz mı?" tartışmasına daldık.Şimdi herkes merak ediyor: "Sonbaharda yurtdışında ortaya çıkacak sarsıntıların etkisiyle (veya tetiklemesiyle) Türkiye'de kriz çıkar mı?Cevap: Çıkabilir de, çıkmayabilir de (!)...Önce Hasan Pulur Usta'dan bir hikâye aktarayım. Sonra tekrar kriz konusuna döneyim. IMFPara Piyasaları Bölümü Başkanlığı koltuğunda oturan Jaime Caruana isimli bir IMF görevlisi durup dururken bir açıklama yaptı. Kastamonu'da, köyün muhtarı, ormandan geçen yolun başına bir tabela diktirmiş: "Dikkat her şey olabilü/Yola ayı çıkabilü". Muhtarı uyarmışlar. "Bu tabelayı okuyanlar yoldan geçmez, köye uğramaz olacak... Ne biçim tabela bu?.." Bunun üzerine muhtar tabelayı düzelttirmiş. "Dikkat her şey olabilü/Yola ayı çıkabülü/Ama çıkmaya da bilü..."İşte hikâyedeki gibi... "Sonbaharda yeni bir kriz olabilü... Ama olmaya da bilü..."Milliyet Ekonomi sayfalarında geniş olarak verilen IMF'nin kriz uyarısıyla ilgili tartışmaları dün sabah NTV'de Devlet Bakanı Ali Babacan yorumladı. NTV Ankara Temsilcisi Murat Akgün'ün sorularını cevaplayan Babacan, "Ekonomi iç ve dış dalgalara karşı korunaklı. Risk her zaman olabilir. Taviz vermezsek korkulacak bir şey yok. IMF sadece önlem uyarısında bulunuyor" dedi.Küresel dalgalanmalarda neler olur? (1) Paranın fiyatı (faizi) yükselir. (2) Para hareketinin yönü değişir. (3) İnsanlar para harcamaktan korktuğu için dünya pazarlarında talep daralır. Çıkabilir de çıkmayabilir de Bu tür bir dalgalanma bizi neden ve nasıl etkiler? (1) Dış pazarlardaki durgunluk nedeniyle ihracatımız duraklar. (2) Yön değiştiren döviz Türkiye'ye eskisi kadar bol gelmez olur. (3) Türkiye daha yüksek faizle kredi bulmak zorunda kalır. (4) Bu durumda Türkiye'de döviz fiyatı yükselir.Bu tür bir dalgalanmaya karşı bizim zayıf yanlarımız nelerdir? (1) Ekonomi yılda 30 milyar dolar döviz açığıyla ayakta durabilir hale geldi. Döviz geldiği için açık veriyoruz. Döviz geldiği için döviz ucuz. Ucuz döviz açığı büyütüyor. (2) Ucuz döviz özel sektörün döviz kredilerinin artmasına, ekonomide üretimin ucuz döviz girdisine bağımlı hale gelmesine yol açtı. Döviz fiyatı artınca özel sektör ağır yük altına girer.Bu dalgalanmaya nasıl hazır hale gelebiliriz? (1) Merkez Bankası faizi yavaş yavaş indirir. Faiz inince döviz girişi yavaşlar. Döviz fiyatı hazmedilebilir şekilde gerçek değerine oturur. (2) Böylece ekonominin dış krediye bağımlılığı yavaş yavaş azalırken, ülke üretimini ve ihracatını artırarak sağlam döviz kazanma ve dalgalanmalara karşı sağlam duruma gelme imkânına kavuşur. guras@milliyet.com.tr Sorun yüksek faiz, ucuz kur politikasında
