Yılda yaklaşık 44 milyar m3 doğalgaz tüketimimiz var. Bunun bir bölümü gaz olarak boru hatlarıyla ülkemize getiriliyor. Rusya’dan yılda 25.5 milyar m3 (% 58), İran’dan 8.2 milyar m3 (% 19) ve Azerbaycan’dan 3.8 milyar m3 (% 9) olmak üzere toplam 37.5 milyar m3 dolayındaki (% 86) gaz boru ile geliyor.
Tankerlerle sıvı halinde Cezayir’den 4.1 milyar m3 (%9) Nijerya’dan 1.2 milyar m3 (%3), spot piyasadan 1 milyar m3 (%1) olmak üzere toplam 6.3 milyar m3 (%14) gazı ise sıvı olarak ülkeye getiriyoruz.
Sıvı doğalgazın kısaltılmış ismi (LNG) -Liquid Natural Gaz-dır. Bildiğimiz doğalgaz 163 santigrat derecede soğutulunca 600 defa küçülüyor ve sıvı hale geliyor. Tankerlerle (-163 derecede) taşınıyor. Gemiden sahildeki özel terminallere boşaltılıyor. Terminallerde gaz sıvı olarak depolanıyor. Daha sonra -deniz suyu ile ısıtılınca- 600 defa büyüyor, gaz haline getiriliyor.
BOTAŞ’ın Marmara Ereğlisi’ndeki LNG tesisinin, 255 bin ton depolama ile yılda 5 milyar metreküp gaz üretim kapasitesi var.
Terminal kapasitesi sınırlı
Çolakoğlu grubu, Ege Gaz ismi ile bir şirket kurdu. Bu şirket İzmir’de Aliağa Rafinerisi yanında 400 milyon dolarlık yatırımla 280 bin m3 depolayabilen ve yılda 10 milyar metreküp doğalgazı ulusal boru hattına basabilecek kapasitede bir LNG terminali inşa ettirdi.
Cezayir ve Nijerya’dan gemilerle getirilen, spot piyasadan satın alınan sıvı gaz, bu iki LNG terminalinde gaza dönüştürülerek doğalgaz boru hattına basılıyor. Bir gemi 60 bin ton LNG taşıyor. 60 bin ton LNG ısıtılınca 100 milyon metreküp doğalgaz ortaya çıkıyor.
LNG’nin 2 önemli özelliği var: (1) Burada belli ülkelere boru hattı ile bağımlılık söz konusu değil. Dünyanın değişik ülkelerinden likit olarak gaz satın almak mümkün. (2) Burada fiyat avantajı var. Avrupa’da doğalgaz fiyatı petrol fiyatına endeksli. ABD’de talebe endeksli. LNG fiyatları da talebe göre değişiyor ama genelde doğalgaz fiyatlarının altında. LNG’de pazarlık şansı yüksek. Ancak daha çok LNG ithal edebilmek için, yeni terminallere ve depolara ihtiyacımız var.
LNG olmadan olmaz
Boru hatlarının kapasitesini kısa sürede artırma şansımız yok. İran’ın durumu sallantıda. Rusya ve Azerbaycan gazı arada sırada kesilebiliyor. Bu durumda LNG en güvenli kaynak.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı, petrol ve doğalgaz satıcısı ülkeleri ziyaret ediyor.
Medyaya yansıyan haberlere göre Katar da LNG alımı için temaslar yapmış. Katar Enerji ve Sanayi Bakanı, spot satış imkânının mevcut olduğunu, Türkiye’ye düzenli satış yapabilmelerinin Türkiye’de LPG terminali yatırımı yapılmasına bağlı olduğunu, bunun için bazı Türk yatırımcılarla temas ettiklerini söylemiş.
Doğalgaz arzında emniyet 2 önemli yatırıma bağlı (1) Doğalgaz depolama tesislerin kapasitesinin artırılması gerekiyor. (2) LNG terminallerinin ve depolama kapasitesinin artırılması gerekiyor.
Bunlar yapılmadan talebi büyütecek yatırımları teşvik etmek gaz konusunda sorunlara yol açabilir. Bu tablonun bilinmesine rağmen doğalgaz çevirimli elektrik santrallerinin yapılmasını ve de doğalgaz fırınlı sanayinin gelişmesini teşvik etmek ileride sorunun ciddileşmesine yol açacaktır.