Doların fiyatı 1 milyon 300 bin liranın altına doğru inişe geçebilir. Ankara’nın "bugün, yarın" açıklayacağı tedbirlerde büyük yanlışlar yapılmazsa, döviz fiyatındaki tırmanış durabilir. Dolar fiyatının gerilemesini sağlayacak tedbirler şunlardır:
(1) "Derviş Paketi" açıklanıyor.
Kriz çıktığından bu yana altı haftayı aşkın süredir devam eden belirsizlik sona erecek. Halk ve de piyasadaki oyuncular neyin ne olacağını az çok görecek.
"Derviş Paketi"nden halkın ve de piyasadaki oyuncuların beklediği "dış kredi müjdesi"dir. "Yabancılar para gönderecek, Türklerin derdi sona erecek" havası pompalandı. Ama gerçek farklı (a)Pakette yabancı para desteğinin beklenen ölçüde olmadığının görülmesi ve de, (b) iç kaynak arayışında halka ve vergi mükelleflerine yeni yükler getirmesi mümkündür. Bunlara rağmen "Derviş Paketi" belirsizliği önlemede, siniri yatıştırmada etkili olacaktır.
(2) Bankalardaki TL bonoları, döviz bonosu haline getiriliyor.
Bankaların daha önce Hazine’den satın aldıkları ve krizden sonra taşıyamaz hale geldikleri Hazine bonolarının yükünü hafifletmek için Ankara, banka portföylerindeki TL bonolarını, dolar bonosu ile değiştirmeye hazırlanıyor. Böylece bankaların döviz piyasasına alıcı olarak girerek, piyasayı çıldırtmalarının önüne geçilmesine çalışılıyor.
Burada da iki sorun var: (a) Bankalar döviz işlemlerinde ABD dolarını 1 milyon 300 bin TL olarak hesaplarken, Hazine bankalara döviz bonolarını kaç liradan satacak? Dolar bonolarının 1 milyon 300 bin TL’nin altında fiyat ile (örneğin bir dolar 900 bin TL fiyat ile) satılması büyük sorunlar yaratır. Bankalar Hazine’den dengesiz biçimde, ölçüsüz biçimde kaynak aktarımının kapısını açar. Huzursuzluk yaratır. Bunun içindir ki, uygulamaya esas olacak döviz kurunun tespiti çok mu çok önemlidir. Ne olursa olsun bu uygulama ülkede "dolarizasyon"un yaygınlaştırılmasıdır. Halka dolardan Türk lirasına dönmesi tavsiye edilirken Hazine’nin Türk lirasından dövize dönmesidir. "Mecburiyetten" yapılacak bu uygulama çok tartışılacak ama, döviz piyasasındaki talebi azaltmada, sinirleri yatıştırmada etkili olacaktır.
(3) Döviz fiyatının bant sistemine oturtulmasına çalışılıyor.
Bant sistemi demek şudur: Merkez Bankası doların en yüksek ve en düşük fiyatını ilan edecek. Sonra bu iki rakam arasında arz ve talebe göre fiyatın dalgalanması serbest bırakılacak. Ama dolar fiyatı üst sınırı aştığında hemen en üst sınır rakamından dolar satışına geçilecek. Alt sınırın altına indiğinde, o fiyattan dolar toplanacak. Daha açık bir örnek vereyim: Merkez Bankası doların üst fiyatını 1 milyon 150 bin lira, alt sınırını 1 milyon 50 bin lira olarak ilan edecek diyelim. Dolar 1 milyon 150 bin liranın üzerine çıktığında sınırsız olarak bu fiyattan satışa geçilecek. Dolar fiyatı 1 milyon 50 bin liraya indiğinde ise tersine sınırsız olarak alım yapılacak.
Burada zor olan üst ve alt sınır rakamlarının belirlenmesidir. Merkez Bankası’nın rezervleri ile bu uygulamayı destekleme riskini göze alabilmesidir. Fakat bu uygulama, dolarda istikrarı sağlanması, piyasanın ve insanların önünü görerek sakinleşmesi bakımından olumlu uygulamadır.
Bugün, yarın açıklanması beklenen tedbirler ve başlayacak uygulamaların hata ve sevapları ile hiç olmazsa döviz piyasasını Tahtakale’nin elinden alması, huzura kavuşturması, dolarda gerilemeye yol açması beklenebilir.
(Uyarı: Ama burası Türkiye abicim!.. Merkez Bankası bant sistemine geçerken doların alt fiyat sınırını 1 milyon 400 bin lira, üst fiyatını 1 milyon 500 bin lira olarak ilan ederse, her şey tersine döner.)
