Petrol fiyatı artıyor derken, şimdi de dünyada "emtia fiyatlarında artıştan söz edilmeye başlandı". Emtia deyimi, üretimin ana girdilerinin tamamı için kullanılıyor. Buğday, mısır, arpa, şeker, kahve de bu deyim içinde, demir, alüminyum, bakır, çimento, kereste de bu deyimin içinde yer alıyor.Dünyada emtia (girdi) fiyatları genelde arz ve talebe göre değişiyor. Örneğin Çin daha fazla demir-çelik kullanmaya başlayınca demir-çelik fiyatları artıyor. Örneğin petrol bölgesinde harp çıktığı için petrol üretimi gerileyince, petrol fiyatları tırmanışa geçiyor.Bunlar olağan fiyat değişimi nedenleri. Şimdilerde dünya da sanayinin temel girdileri üzerinde "spekülatif" hareket başladı. Belli girdilere büyük paralar bağlanıyor. Petrol fiyatındaki artışı korkuyla ve de çaresiz olarak izliyoruz. Çünkü dünyada petrol fiyatı artınca bizim kullandığımız tüpgazın, doğalgazın, elektriğin fiyatı da, dolmuş ücreti de artıyor. Alım, satım oyunlarıyla para kazanmak isteyenlerin bu oyunları sonunda fiyatlar tırmanışa geçiyor.Dünyada para bol. Bu bol para, en fazla getiri elde edeceği alanlara akıyor. Emtia spekülasyonu eskiden beri paradan para kazanmak isteyenlerin uğraşı alanı durumunda. Ama şimdilerde emtia spekülasyonuna çok büyük paralar akıtılıyor.Emtia (girdi) fiyatlarının yükselmesinin bir başka nedeni de dünyada üretimdeki canlanma. Özellikle Çin, Hindistan ve diğer Asya ülkelerindeki üretim artışı emtia (girdi) talebini ve fiyatlarını artırıyor.Fiyatı hızlı artan girdilerin başında bakır var. Yılbaşından bu yana bakır fiyatları dünyada yüzde 75 oranında arttı. Bakıra artan talep karşısında bakır arzının 2008 yılının sonuna kadar talebin altında kalacağı, yeni ocakların devreye girmesiyle bakırda arzın ancak 2009 yılında talebi karşılayabileceği belirtiliyor. Fiyat oyunları başladı Londra Metal Borsası'nda alüminyum fiyatları bir haftada yüzde 6 oranında, çelik sektörünün ayrılmazı olan nikel fiyatları üç haftada yüzde 25 arttı.Dünyada artan girdi fiyatları, hem ithal mallarının fiyatının yükselmesine yol açacak, hem de Türkiye'de üreticimizin maliyetini artıracak.İstanbul Ticaret Odası, İstanbul için toptan eşya fiyatlarındaki değişimi izler. Nisan ayı sonu itibariyle İstanbul'da toptan eşya fiyatlarındaki yıllık artış yüzde 5.1 oranında. Buna karşılık bir yılda (İstanbul'da toptan fiyatlarda) bakırdaki artış yüzde 82.0, kauçukta yüzde 49.6, çimentoda yüzde 12.6, demirde yüzde 4.5, kerestede yüzde 2.9 oranında.Petrolle birlikte, emtia (girdi) fiyatlarındaki bu artışların devam etmesi, önce maliyetleri, sonra da fiyatları yukarıya itecek. Bu gelişmeler bizim dışımızda gerçekleştiğinden, gelişmeleri sadece seyretmek, oluşan fiyatları kabul etmek zorunda kalacak. guras@milliyet.com.tr Seyirci olmaya mahkûmuz