Bu yıl bankalarımız halkımıza yaklaşık 35 milyar YTL faiz ödeyecek. Bu faiz ödemesi yapılırken kaynakta yüzde 15 stopaj (vergi kesintisi) yapılacak. Parasını bankaya yatıranlar ve bankalardan yaklaşık 30 milyar YTL net faiz geliri elde edenler (kişi başı 1 milyar YTL faiz geliri elde etseler bile) başkaca hiçbir vergi ödemeyecek.
Hazine, çıkardığı bono ve tahvillere bu yıl yaklaşık 55 milyar YTL faiz ödeyecek. Hazine bonolarının ve tahvillerinin bir bölümü bankaların, bir bölümü yabancıların elinde. Yaklaşık yüzde 60’ını halkımız satın almış durumda.
Demek ki halkımıza bu yıl 33 milyar YTL dolayında faiz ödenecek. Hazine faiz öderken, kaynakta yüzde 10 stopaj (vergi kesintisi) yapacak. Parasını bonoya ve tahvile yatıranların eline yaklaşık 30 milyar YTL net faiz geçecek. Bu faiz gelirini elde edenler (kişi başı 1 milyar YTL faiz geliri elde etseler bile) başkaca hiçbir vergi ödemeyecek.
Yurtdışından döviz göndererek tahvil, bono satın alan kara bıyıklı veya bıyıksız yabancılara Hazine yaklaşık 7 milyar YTL faiz ödeyecek. Kara bıyıklı ve bıyıksız yabancılar bu faiz gelirinden bir kuruş vergi ödemeyecek.
Kara bıyıklı ve bıyıksız yabancılar şimdilerde Türkiye’ye döviz göndererek repo yaparak (kısa vadeyle bankalara borç vererek) faiz elde ediyorlar. Şimdilerde bu tür paraların toplamı 17 milyar YTL dolayında. Bu paraların faiz gelirleri vergiye tabi değil.
Faiz vergilendirilmiyor
Borsanın yüzde 70‘ine sahip kara bıyıklı ve bıyıksız yabancılar hiç vergi ödemiyor. Yerliler hisse senedini 1 yıldan önce elden çıkarırlarsa, alım-satım değeri arasındaki fark için yüzde 10 vergi ödüyor. 1 yıldan fazla elde tutarlarsa vergi yok.
Bunlar klasik parasal işlemlerin faizi... Bir de “türev işlemleri” denilen finansal işlemler var. Parayı bir yerden alıyorsunuz, takla attırarak, bir başka yerde satıyorsunuz. Bir ülke parasını öbürününkine döndürerek Türkiye’ye sokuyorsunuz. Bir yanda faiz alırken, öte yanda kur değişikliğinden yararlanarak yılda 30 veya 40 oranında net getiri sağlıyorsunuz... Bu tür işlemlerin hiç mi hiç vergisi yok...
Halbuki paranızı yatırıma ve üretime yatırırsanız, sabahtan akşama çalışacaksınız. İnsan çalıştıracaksınız. Riske gireceksiniz. Yılda en fazla yüzde 10-20 oranında para kazanacaksınız. Sonra da onun da ortalama yüzde 40’ı oranında vergi ödeyeceksiniz.
Bu çelişkileri herkes görüyor, biliyor da... Bir “Önemli Dünya Büyüğü” bunu söylemeden, bu konular gündeme gelemiyor.
Stiglitz vergi getirin diyor
Günümüzün “Önemli Dünya Büyüklerinden biri olan, Nobel Ödüllü ABD’li iktisatçı Josep Stiglitz”in bir İspanyol gazetesinde makalesi yayımlandı. Stiglitz, “Herkes krize karşı reçete arıyor” başlıklı makalesinde, sermaye kazançlarından daha az vergi alındığına dikkat çekerek, bu kazançların da en az diğer gelirler gibi vergilendirilmesini istedi.
Stiglitz, “Eğer ekonomik büyümenin, emlak ve finansal spekülasyona değil de bilimsel ve teknolojik ilerlemeye, üretime dayandırılması isteniyorsa, mali sistemlerin yeniden ayarlanması gerekir” diyor.
Stiglitz uyarıyor: “Borsa denilen kumarhanede (Wall Street casino’larında) bahis oynayarak gelir sağlayanlar, başka yollardan paralarına takla attırarak para kazananlar neden daha düşük vergi ödüyor? Veya hiç vergi ödemiyor? Bu tür kazançlardan da en az normal gelirler kadar vergi alınmalıdır...”
Açıklama: Parası olanlar, kanunlara uygun olarak parasını mevduata yatırıyor, borsada değerlendiriyor, bono ve tahvil alıyorlarsa, elde ettikleri faiz geliri, borsa kazancı, “helal”dir.
Kanuna uygun olarak mevduatından, bono ve tahvil yatırımından faiz alanlara, kimse “Siz neden faiz alıyorsunuz?” diye soramaz.
Borsada para kazananlara “Siz neden kazandınız?” denilemez. Yanlış olan, faiz ve borsa gelirlerinin yeterince vergilendirilmemesidir. Finansal(spekülatif) kazançların vergi dışında kalmasıdır.
