Dev bir yabancı sermaye grubu Garanti Bankası’ndaki General Electiric (GE) hisselerini almakla kalmadı. Doğuş’un elindeki hisselerin bir bölümünü de satın alarak, banka yönetiminde Doğuş grubu ile eşit güce sahip oldu. Ortaklık sözleşmesine göre 5 yıl sonra bu yeni yabancı sermaye grubu Doğuş’un elindeki hisselerin bir bölümünü daha alarak bankanın yönetimini ele geçirebilecek. (Milliyet Ekonomi bu gelişmeleri tarafların açıklama yapmak için düzenledikleri basın toplantısından önce duyurarak, güzel bir habercilik yaptı. Haberi yapanları kutlarım.)
Özel sektörün önde koşan 4 bankası var: İş Bankası, Akbank, Garanti Bankası ,Yapı ve Kredi Bankası. Akbank’ın hisselerinin bir bölümüne bir Amerikan bankası, Yapı Kredi’nin hisselerinin bir bölümüne bir İtalyan bankası sahip. Garanti’nin hisselerinin bir bölümü bundan sonra bir İspanyol bankasının olacak. Yabancı iştiraki olmayan tek büyük banka olarak İş Bankası kaldı. Yabancılar neden Türk bankalarına iştirak ediyor? Sermayenin kendi ülkesi dışındaki ülkelerde benzer faaliyetlere iştirak etmesi küreselleşmenin bir sonucu. Sermaye kendi ülkesi dışındaki kuruluşlara hatır için değil kâr için iştirak ediyor. Bazı sermaye grupları uzun süreli, kalıcı ortaklığı hedef alırken, bazıları iştiraki “ucuz al- pahalı sat-kâr et” olayı olarak değerlendiriyor. (Garanti’nin önceki ortağı GE bunu yaptı. İyi kâr etti.)
GE?söz sahibi değildi
Yabancı sermayenin kendi ülkesi dışındaki kuruluşlara (bu arada bankalara) iştiraki 3 farklı şekilde oluyor. (1) Bazı iştirakçiler, sadece sermayeden pay alıyor. Yönetime katılmıyor. Bunlara sessiz ortak deniliyor. (2) Bazıları yönetimde söz sahibi olmak için yüzde elli-yüzde elli ortaklık payı ile ortak yönetimi tercih ediyor. (3) Bazıları ise yönetimi kendileri kontrol etmek için sermayede çoğunluk payında ısrarcı oluyor.
- Garanti’ye 2005’te sermayenin yüzde 25.5’i (daha sonra yüzde 20.85’e indi) satın alarak iştirak eden GE’nin finans grubu sessiz ortak idi. Yönetime iştirak ediyordu ama yönetiminde söz sahibi değildi.
- Garanti’nin yeni ortağı Banco Bilbao Vizcaya Argentaria, S.A (BBVA) eski ortak GE’nin yüzde 20.85 oranındaki hisselerini satın almakta kalmadı. Doğuş grubunun hisselerinin bir bölümünü de alarak Doğuş grubu ile yönetimde eşit güce sahip oldu. Doğuş grubu, Garanti’nin sermayesinin yüzde 6,29’unu oluşturan hisseyi, 2 milyar 62 milyon dolar karşılığı (BBVA) satmak için sözleşme imzalandı. Hisse devrinden sonra Doğuş grubunun Garanti Bankası’ndaki payı azalacak ve yüzde 24,89’a inecek. İki ortağın payı eşit duruma gelecek. Garanti Bankası’nı Doğuş Holding ve BBVA ortak yönetecek. Ortaklığın ilk 5 yılında, eşit ortaklık ilkesi çerçevesinde Yönetim Kurulu’nun 4 üyesi Doğuş Holding, 4 üyesi ise BBVA tarafından önerilecek. Garanti Bankası Genel Müdürü, Doğuş Holding tarafından önerilecek ve Yönetim Kurulu’nda 9. üye olarak yer alacak. Kredi komitesi genel müdürün yanı sıra ikisi Doğuş grubu, ikisi BBVA tarafından belirlenen dört üyeden oluşacak. Sermaye artırımı, temettü dağıtımı, bütçe ve iş planlarının onaylanması gibi hususlar dahil olmak üzere bankanın temel işleyişinde hayati öneme sahip kararlar, Doğuş grubunun mutabakatıyla alınacak.
Kimse boş yere satmaz...
- Satış Sözleşmesi ile Doğuş grubu yeni ortak BBVA’ya, 5 yıl sonra Garanti’nin yüzde 1 hissesini temsil eden hisseyi satmayı kabul etti. Bunun anlamı 5 yıl sonra bankanın yönetiminin bütünü ile BBVA’ya geçmesi demektir. BBVA Doğuş grubundan yüzde 1’lik hisseyi aldıktan sonra Yönetim Kurulu’nun 6 üyesi BBVA, 3 üyesi Doğuş Holding tarafından önerilecek.
Garanti Bankası yerli sermaye ile kurulan yerli sermaye ve yerli yönetim ile büyüyen Türkiye’nin önde koşan özel bankalarından biridir. Büyümenin ve başarının ardında hâkim ortak Doğuş grubunun lideri Ferit Şahenk ile bankayı yöneten Ergun Özen liderliğindeki banka çalışanlarının becerisi vardır. Sade bir vatandaş olarak Garanti Bankası gibi iyi yönetilen, iyi gelişen, sağlam ve kârlı bir bankada yabancı sermayenin payının artmasına üzüldüm. Ama mutlaka vardır bu işin bir hesabı kitabı. Kimse boş yere satmaz, kimse boş yere almaz.