Bugün Avrupa'nın hemen her ülkesinde, Kuzey Afrika ülkelerinde ve Kanada'da halk bankaları (oralarda bunlara "banque populaire" deniliyor) ekonominin, finans sisteminin önemli kuruluşları olarak faaliyetlerine devam ediyor.(Hatırlatma: Ünlü müteşebbisimiz Fuat Süren, haziran ayı başında Fransız Halk Bankası (Banque Populaire Val de France) adına Şekerbank'a talip olmuştu.)"Sattığını sermayesinden ziyade emeğiyle istihsal eden veya bizzat istihsal ettiğini satan küçük ve orta çaplı üreticinin kredi ihtiyacını" diğer bankalardan temin edemediğini gören Herman Schulze Delitzsch (1808-1883) isimli bir Alman kooperatifçi, 1850 yılında Almanya'da ilk "Halk Kredisi Sandığı"nı kurdu. "Halk Sandıkları" Avrupa ülkelerinde hızla yayıldı. Zamanla bankaya dönüştü. Halk Bankası, özelliği olan bir bankadır. Bu nedenle diğer kamu bankalarına benzer biçimde özelleştirilmemesi gerekir. Ama ne yazık ki, Türkiye Halk Bankası'nı satışa çıkaranların "Halk bankalarının ne olduğundan ve de Türkiye'de Halk Bankası'nın neden kurulduğundan, bir zamanlar ekonomiye nasıl katkıda bulunduğundan" haberleri yok. Tuna Valiliği sırasında Avrupa'da olanı biteni gören Mithat Paşa 1863 yılında "Memleket Sandığı"nı kurdu. 1888 yılında "Menafi Sandıkları" kurulmaya başlandı.Uzun bir aradan sonra, 1933 yılında Mustafa Kemal, ülkedeki küçük üreticinin ve esnafın kredi sorunlarını çözmek arayışında Avrupa'daki "halk sandıkları" modeline dayalı "Halk Sandıkları ve Halk Bankası" kanununu çıkarttı. Ama Halk Sandıkları ve Halk Bankası 1938 yılında faaliyete geçebildi. Harp sırasında Halk Sandıkları ve Halk Bankası, dokumacıların, küçük sanat kooperatiflerinin ve diğer küçük sanat kooperatiflerinin kuruluşunu sağlayarak, üretimlerini destekleyerek tekstilde gelişmenin kapısını açtı.Celal Bayar ve Adnan Menderes Halk Bankası'na ilgi gösterdiler, önem verdiler. Halk Bankası Demokrat Parti iktidarı döneminde Küçük Sanat Kooperatifleri'nin, Esnaf Dernekleri'nin, Esnaf Kefalet Kooperatifleri'nin kurulmasını, ülkeye yayılmasını sağladı. Orta direğin bankası Halk Bankası küçük sanayiyi kredilendiren, küçük sanayinin çağdaş makinelerle tanışmasına imkân veren, küçük sanayiden KOBİ'ye geçişi sağlayan banka oldu.Anadolu'da bugün gelişen, büyüyen imalat sanayiinin temelinde Halk Bankası kredilerinin büyük payı vardır. Türkiye'de orta sınıfın güçlenmesinde, esnaflıktan üretime geçmesinde Halk Bankası kredileri etkili olmuştur.Ne yazık ki, 1990'lardan sonra Halk Bankası, politikacıların yemliği haline getirildi. Ana işlevinden uzaklaştırıldı. Diğer kamu bankalarından farkı kalmadı.Şimdi Özelleştirme Yüksek Kurulu, Halk Bankası'nın blok satış yöntemiyle özelleştirilmesine karar vermiş durumda...İlginç olan, bugüne kadar Halk Bankası'nın imkânlarından yararlanan esnaf derneklerinin, esnaf kefalet kooperatiflerinin, küçük sanayicilerin, esnafın bu satış karşısında seslerinin çıkmaması.(Benim ilk kitabım halk bankaları ve halk kredisi üzerinedir: "Halk Kredisi ve Türkiye'de Tatbiki, Ege Matbaası, 1955). guras@milliyet.com.tr Müşterileri "suskun"