Ağustos ayı sonu itibariyle ihracat geçen yıla göre yüzde 12.5 arttı. İthalat yüzde 22.5 geriledi. Ama "geçen yıl" normal bir yıl değildi. Ekonominin "çılgınlık yılı" idi. Bu nedenle 2001 yılı ihracat ve ithalatını önceki yıllar ile karşılaştırmakta yarar vardır. Son altı yılın ocak - ağustos ithalat ve ihracat rakamları (milyar dolar olarak) şöyle gelişti:
Son altı yılın ocak - ağustos ayı ihracat rakamlarına göre genelde ihracat artışının devamlı olarak iyi bir çizgide sürdüğü görülür. Bu yılın ihracat artışında ise bir olumlu, bir olumsuz etken vardır. Dünya pazarı daraldı. Bu olumsuz etken. Buna karşılık devalüasyon ihracatçıları teşvik etti. Bu da ihracatı artırmada yararlı olacak bir gelişme. İhracat rakamlarını değerlendirirken iki şeye bakmak gerekir: (1) En fazla neleri satarak döviz kazanıyoruz? (2) Geçen yıla göre hangi malın satışında artış var? En fazla tekstil ve konfeksiyon eşyası ihraç ediyoruz ama döviz gelirindeki artış kara taşıt araçları ve yedek parçaları, demir çelik, elektrikli cihazlar, kazanlar, makineler, mekanik cihazlar, demir ve çelik eşya gibi sanayi ürünleri satışında büyük gelişme var.
Toplam ihracat gelirimizin yüzde 60'ına yakınını dokuz sanayi sektörünün üretimi teşkil ediyor.
Kara nakil vasıtaları ve yedek parçaları ihracatının üçüncü sıraya, elektrikli makine ve cihaz ihracatının beşinci, kazan ve makine ihracatının altıncı sıraya yükselmesi sanayileşme bakımından sevindirici bir gelişmedir.
Gelelim ithalata. Bu yılın ilk sekiz ayındaki ithalat geçen yıla göre yüzde 22.5 azalma gösteriyor ama, oranın bu kadar büyük çıkmasının nedeni geçen yılki ithalat patlamasıdır. Yoksa bu yılın sekiz aylık ithalatı 1999 yılı ithalatının üzerindedir. Geçen yıl kara nakil araçları ithalatında ve piyasadaki gelişmeye bağlı olarak ara mal ve girdi ithalatında patlama olmuştu.
Gerçekte bizim en fazla döviz harcadığımız ithal malları sıralamasında ilk on madde genelde yatırım malı, hammadde ve sanayi girdisidir. Bu yıl ithalattaki gerilemede, devalüasyon sonucu ithalatın pahalılanmasının yanında, iç talepteki daralmaya bağlı olarak üretimdeki duraklamanın büyük etkisi vardır.
İthalatta ilk on sıradaki ürünler ve bunlara harcanan döviz, ülkenin duraklama döneminde bile temel ihtiyaçlarının neler olduğunu ortaya koymaktadır. Bu yılın ilk sekiz ayında petrol ürünleri ve yağlar, makine ve mekanik cihazlar, elektrikli makine ve cihazlar, kara taşıt araçları parçaları, demir çelik, plastik ve kimya ürünleri en fazla ithal edilen ürünler olmuştur. Bu ürünler sanayii yaşatan, üretimin sürdürülmesini sağlayan ürünlerdir.