Bizim ilaç üreticilerimiz, yabancı ülkelerde bulunan ilaçların benzerini Türkiyede üreterek düşük fiyatla satıyor. Yabancı ilaç üreticilerinin fiyatlarının yüksek olmasının nedeni ise, hammaddeyi ve ilacı bulmak için yaptıkları harcamaları ilaç fiyatı üzerine eklemek zorunda kalmaları. İlaçta bizim "ilaç sanayicilerimiz" ile "Türkiyede ilaçları satılan yabancı ilaç sanayicileri" arasında kavga var. Yabancı ilaç sanayicileri, kendi buldukları ve ürettikleri ilaç hammaddeleri ile ilaçların, Türkiyede, Türk ilaç sanayicileri tarafından üretimini engellemeye çalışıyor. İşin temelinde, yeni bir ilaç hammaddesi veya ilaç bulmanın, uzun zaman ve büyük para istemesi. Bir ilaç hammaddesi veya ilaç 7 - 10 yıl gibi uzun bir dönemde, 500 - 800 milyon dolar gibi bir harcamayla piyasaya çıkabiliyor. Piyasaya çıktıktan sonra da ilaç hammaddeleri ve ilaçlar için 20 yıllık bir patent (koruma) süresi var... Bu sürede kimse benzerini üretemiyor. Süre sonunda benzerini üretmek serbest oluyor.Fakat, araştırma - geliştirmeye dayalı buluşlar yapan ve piyasaya yeni (orijinal) bir ilaç çıkaran ilaç üreticileri günümüzde bu süreyi yetersiz buluyor. Araştırma - geliştirme faturasını 20 yılda fiyata ekleyemediklerini, bu nedenle yeni ilaçlar bulmak için harcama yapamadıklarını söylüyor. Çare olarak da patent süresine 8 + 2 yıllık bir "data exclusivite" (veri münhasiriyeti - veri imtiyazı) süresi eklenmesini istiyor.Bu istek ABDde ve AB ülkelerinde kabul gördü. İlaç hammaddesinde ve ilaçta patent süreleri böylece uzatılmaya başlandı.Gelelim Türkiyeye... Bizim kendi imkanlarımızla yeni bir ilaç bulma gücümüz yok. Bizdeki ilaç sanayii, ABD, AB ve Japon ilaç üreticilerinin bulduğu ilaç hammaddelerinin ve de ilaçların "benzerini" üretiyor. Bunlara "jenerik ilaç" (benzer ilaç) deniliyor.Biz 1994 yılına kadar ilaçta ve hammaddesinde patent hakkı diye bir hak tanımadığımızdan, patent süresine bakmadan her türlü ilaç hammaddesi ile ilacın benzerini kolayca üretebiliyorduk. 1995 yılında "Patent Yasası"nı kabul ettik. Geçiş süresi sonunda 1999 yılında yasa yürürlüğe girdi. Bizim ilaç firmalarının 1999 yılından önce patente bağlanmış tüm ilaçları, patent kısıtlamasına bakmadan üretme hakları devam ediyor. 1999 yılından sonra patente bağlanmış ilaçlarda 20 yıllık patent sınırlaması nedeniyle bizim üreticilerimizin bu ilaçların benzerini patent süresi sona ermeden yapmaları imkansız.Gümrük Birliği Anlaşması çerçevesinde 54üncü hükümet 1997 yılında AB Ortaklık Konseyinin bir kararına imza atarak, 2001 yılından itibaren buluşa dayalı orijinal ilaç üreticilerine patent süresinden bağışsız olarak 6 yıllık bir "veri münhasiriyeti" süresi tanımayı kabul etmiş.Orijinal ilaç üreticisi firmalar şimdi bizim yerli üreticilere, "1 Ocak 2001 tarihinden itibaren 20 yıllık patent süresine ek olarak 6 yıllık veri münhasiriyeti süresi uygulamasına uyacaksınız. 1999 yılından sonra benzerini yapmaya başladığınız ilaçların üretimine son vereceksiniz" diyor. 20 yıl süresi var Bizim yerli ilaç üreticileri de diyor ki: "20 yıllık patent süresine ek 6 yıllık veri münhasiriyeti 1 Ocak 2005 tarihinden sonra ruhsatı alınacak olan orijinal (yeni bulunacak) ilaçlara uygulansın. Milat 1 Ocak 2005 olsun. Ondan önceki sisteme dokunulmasın. Jenerik (benzeri) hammadde ve ilaçları üretmeye devam edelim."Bu tartışmanın sonu Türk halkına dokunuyor. Çünkü ilacın orijinalinin fiyatının üzerine araştırma - geliştirme masraflarının yükü biniyor. Orijinalinin fiyatı bunun için pahalı oluyor. Halbuki aynı formül ile benzerini (jeneriğini) biz üretirsek, biz araştırma - geliştirme harcamaları için ödeme yapmıyoruz. Fiyat daha ucuz oluyor. guras@milliyet.com.tr Halka dokunuyor