TÜİK’in yayınladığı sanayi ve hizmet kesimlerindeki istihdamı, üretimi ve yatırımları gösteren istatistikler, ekonomimizde üretken yapıdaki çarpıklıkları ortaya koyuyor.
- Ekonomide istihdam önemli ama, çalışanların üretime katkısının ne olduğu daha da önemli. Çünkü işçinin çalıştığı işyerinin büyüklüğü, yaptığı işin özelliği katma değer yaratma imkanını belirliyor. Aynı işçi çalıştığı işyerine göre farklı ölçüde katma değer yaratıyor.
- Girişim önemli ama, girişimin ne ürettiği ve de ne kadar katma değer yarattığı da önemli. Çünkü her işyerinin katma değer yaratma imkanı aynı değil. İşyerinin uğraşı konusu katma değer yaratma gücünü belirliyor.
- Girişim (işyeri) sayısı önemli ama, girişimin (işyerinin) büyüklüğü de önemli. Çünkü küçük işyerinin ileri teknolojide, yenilikçiliğe dönük farklı üretim yapma imkanı yok.
Küçük işletmeleri seviyoruz
- İmalat sanayinde işletmelerin yüzde 92‘si, 19’dan az işçi çalıştıran küçük işletmeler.
Bu işletmeler, imalat sanayinde çalışan toplam işçilerin yüzde 28’ine iş imkanı sağlıyor. Ne var ki bu işletmeler imalat sanayinde yaratılan toplam katma değerin sadece 8’ini yaratabiliyor.
- İmalat sanayindeki işletmelerin sadece yüzde 3’e yakını büyük işletme. Bunlar 50’den fazla işçi çalıştırıyorlar.
Bu büyük işletmeler imalat sanayinde çalışan toplam işçilerin yüzde 55’ine iş veriyorlar. Çalışan sayısı 50’den fazla olan bu büyük işletmeler imalat sanayinde toplam katma değerin yüzde 80’ini yaratıyorlar.
TÜİK’in yayınladığı en son veriler 2011 yılına ait. 2011 yılındaki belirlemelere göre ülkede 2 milyon 591 girişim (işyeri) var.
İşyerlerinin 1 milyonu toptan ve perakende ticaret ile uğraşıyor. Veya tamirhane. 424 bini ulaştırma ve depolama yapıyor. 333 bini imalat ile uğraşıyor.
İmalat ekonominin temeli
Toplam işletmelerin 13‘ü imalat ile uğraşıyor ama, toplam istihdamın yüzde 27’sini, toplam katma değerin yüzde 36’sını imalat ile uğraşan işletmeler gerçekleştiriyor.
Perakende ve toptan ticaret ile uğraşan işletmeler toplam işletmelerin yüzde 40’ını oluşturuyor. İstihdamda da imalat ile uğraşanlar kadar ağırlıkları var. Buna karşılık imalat ile uğraşanlar toplam katma değerin yüzde 36’sını gerçekleştirirken, işyerinde büyük ağırlığı olan toptan ve perakende ticaret ile uğraşan işletmelerin toplam katma değerdeki payları yüzde 19 dolayında.
Bütün bunlar neyi gösteriyor? (1) Ekonomi için imalat sektörü önemli. İmalat sektörünün istihdam ve katma değer yaratma gücü büyük. (2) İşyerlerinde büyüklük önemli. Küçük işyerlerinin istihdam ve katma değer yaratma imkanları çok az. (3) Ne var ki, bizim toplam işletmelerimizde küçük işletmeler çoğunlukta ve de toplam işletmeler arasında imalat sanayi işletmeleri azınlıkta.