IMF de, Dünya Bankası da bir ülkeye 'bağış' yapmaz. Kredi verir. Dünya Bankası kredilerinin de, IMF kredilerinin de faizi vardır. Vadesi de vardır. IMF'nin verdiği kredi IMF üyesi ülkelerin IMF fonuna katkılarıyla oluşan kaynaktan verildiğinden faizi düşüktür. Yaklaşık yılda yüzde 5 dolayındadır. Dünya Bankası'nın kendi kaynağı yoktur. Para piyasalarından borçlandığı paralar ile oluşan kaynağı kullanır. Para piyasasından borçlanırken ödediği faizin üzerine bir miktar ekleyerek ülkelere kredi verir.
Dünya Bankası da, IMF de ülkelere bütçe açığını kapatsınlar, hükümetler istedikleri gibi harcasınlar diye kredi vermez.
Dünya Bankası kredileri belli projelerin finansmanı için kullanılabilir. Bu paralarla baraj yapılır. Deprem hasarları onarılır. Okulların bilgisayar ihtiyacı karşılanır. Mali sistemin yeniden yapılandırılması için yapılacak çalışmaların faturası ödenir.
IMF sadece ve sadece ülkenin döviz rezervini güçlendirmek için kredi verir. IMF kredileri (genelde) bozdurulamaz. Harcanamaz. Sadece ülkenin döviz varlığını gösteren 'döviz rezervi' hesabını zengin göstermek, 'vitrin süslemek' için kullanılır.
Ülke bunlarla 'vitrin süsler'. Vitrin süslendiği için başka kaynaklardan daha kolay döviz bulur. Veya döviz rezervi IMF kredisiyle güçlendirilince, başka kaynaklardan gelen ve gelecek dövizleri borç ve faiz ödemede kullanma rahatlığına kavuşur.
IMF son zamanlarda kredi kullanımında 'istisnai' kolaylıklar sağlamaya başladı. Örneğin son istikrar programında, batan bankaların açıklarının kapatılması için IMF kredilerinin bir bölümünün kullanımına izin verildi.
Merkez Bankası IMF'den gelen dövizlerin bir bölümünü (rakam açıklanmadı ama tahminlere göre 7 - 8 milyar dolarlık bölümünü) Hazine'ye kredi olarak verdi. Hazine de bu IMF dövizlerini bozdurarak bu paralarla batan ve batırılan bankalardan hortumlanan paraları ödedi. (Hazine bu paraların karşılığını KDV ve ücret vergisi olarak halktan tahsil edecek. Türk lirasını dövize çevirerek Merkez Bankası'na ödeyecek. Merkez Bankası da IMF'ye faizi ile iade edecek!)
Batan bankalar için kullanılan bölüm dışındaki IMF kredilerinin tamamı Merkez Bankası'nın kasalarında, ülkenin 'döviz rezervi' hesabını süslüyor. Zenginleştiriyor. (IMF ve Dünya Bankası'ndan gelen son krediler ile döviz rezervinde bir haftada 1.7 milyar dolar artış oldu. Döviz rezervi 24.8 milyar dolara yükseldi.)
Bütün bu açıklamalardan sonra Merkez Bankası'ndan temin ettiğim tablodaki bilgileri özetleyelim. (1) 1999 yılından bu yana Dünya Bankası'ndan 3 milyar dolar kredi kullandık. 1.5 milyar dolarını geri ödedik. (2) 1999 yılından bu yana IMF'den 25.7 milyar dolar kredi kullandık. Bugüne kadar bunun 7.6 milyar dolarını, faizi ile birlikte (zamanında) geri ödedik.
IMF kredileri nerede? Bunlar ile ne yapıldı diyerek sual eyleyenlerin bilgilerine arz ederim.
Kaynak: TC Merkez Bankası İstatistik Genel Müdürlüğü Ödemeler Dengesi Müdürlüğü 13.08.2002