IMF uzmanları 18 Mart’ta yayımladıkları bir raporda, Türkiye’deki bazı bankaların sermaye açığıyla karşılaşabilecekleri belirtiliyordu.
ABD’de, Avrupa’da, Bağımsız Devletler’de ve Rusya’da bankalarda sermaye kalmamış, bankaların sermaye yeterlilik oranları sıfır olmuş. Buna karşılık, Türkiye’de bankaların sermaye yeterliği yüzde 17.79 oranında. Böyle bir tabloda, IMF raporuna Türk bankaları hakkında olumsuz ifadeler koyanlar cahil olamayacağına göre kötü niyetli olmalılar.
Neyse ki, bu hafta sonu IMF raporunda yer alan, Türkiye’deki bankalarla ilgili ifade IMF internet sitesinde yayımlanan rapordan çıkarıldı. Ama ne demişler: “Önce karala, temizlense de izi kalır.” İşte o biçim.
Sayın okuyucularıma gerçeğin ne olduğunu anlatayım.
1) IMF, bankalarımızı nasıl karaladı?
G20 diye adlandırılan dünyanın önde gelen ”20 Büyük” (Great) ülkesinin bakanları ve merkez bankası başkanları Londra’da toplandı. (Bizden de Bakan Şimşek ile Başkan Yılmaz katıldı.) Bu toplantı sonunda, IMF uzmanları toplantıdaki çalışmaları değerlendiren bir rapor hazırladı. İşte o raporda “bankacılık sektöründeki kırılganlıklar” bölümünde Türkiye’deki bazı bankaların sermaye açığıyla karşılaşabilecekleri ifadesine yer verildi.
2) Sermaye yeterliği nasıl ölçülür?
Uluslararası Ödemeler Bankası (BIS) bünyesinde faaliyet gösteren ve bankacılığa ilişkin en iyi uygulamalar çerçevesinde standartlar yayımlayan “Basel Bankacılık Denetim Komitesi”, bankaların yükümlülüklerini karşılamak için sahip olmaları zorunlu sermayenin en az ne kadar olacağını belirledi.
Bu oran yüzde 8’dir. Açık anlatımıyla, bankalar 100 birim yükümlülüklerine karşı en az 8 birim sermayeye sahip olmak zorundadır. Buna sermaye yeterlik oranı denilmektedir.
Bizde de Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu (BDDK) 2001 yılından buyana bankaların sermaye yeterlik oranını izlemektedir. Bizde de sermaye yeterlik oranı yüzde 8’dir. Fakat BDDK, şube açmalarda bankalarımızdan yüzde 12 sermaye yeterlik oranı istiyor.
3) Bizim bankalarımızın sermaye yeterlik oranları yüksek
BDDK’nın yayımladığı bilgilere göre, 2009 yılı ocak ayı sonunda Türkiye’deki bankaların özkaynakları (sermayeleri) 94 milyar TL. Buna karşılık taşıdıkları risk 528 milyar TL. Risk miktarına göre sermayeleri ortalama yüzde 17.79 oranında.
Bizde (Allah’a şükür) henüz sermaye yeterlik oranında önemli kötüleşme yok. Yerli özel bankalarda sermaye yeterliği yüzde 16.17 oranında. Kamu bankalarının yüzde 23, yabancı sermayeli bankaların ise yüzde 16.53 oranında. (Dikkat buyurunuz, yabancı sermayeli bankaların kendi ülkelerinde sermaye yeterliği sıfır olmuş, Türkiye’deki bankalarında yüzde 16.53 oranında.)
Kriz rüzgârıyla birlikte, banka müşterilerinin ödeme zorluğuyla karşılaşmaları nedeniyle önümüzdeki günlerde bankaların sermaye yeterlik oranları biraz azalabilir. Ama görülüyor ki, mevcut durumda, tehlikeyi karşılayabilecek ölçüde bir sermaye güçleri var.