Halkımızın toplam özel tüketim harcamaları 1998 yılının ilk 3 aylık döneminde 100.0 idi. 1999 - 2001 yılları arasında geriledi. Bu yıl 1998 yılı rakamını yakalayabildik. Birazcık üzerine çıktık. 100.3 oldu.
Ama 1998 yılında 100.0 olan nüfus ortalamamız şimdilerde 108.3 olduğu için, kişi başı ortalama özel tüketim harcaması geriledi. 1998 yılının ilk 3 ayında 100.0 iken bu yılın aynı döneminde 92.9'a düştü.
(Burada bir uyarı yapayım. Bu yazıdaki anlatım, DİE ve DPT tarafından yayımlanan rakamlara dayanıyor. Bu yazıda sergilenen ve de yorumlanan rakamlar, 1998 - 2003 arasında, her yılın ilk üç aylık dönemine ait rakamlardır.)
Sayın okuyucularımın bazıları itiraz edecek: (1) Sanayi üretimi ve milli gelir artıyor... Siz de bunları yazıyorsunuz... Nasıl olur da Türkiye 2003 yılında hala 1998 yılı seviyesinde olur?.. Olamaz böyle şey!.. (2) Rakamlar mutlaka yanlış... Etrafınıza bakın... Herkes, yat, kat, lüks araba satın alıyor... Lokantalarda sabahlara kadar havai fişek atılıyor... Tüketim düştü demek için, yerinde sayıyor demek için insanın kör olması lazım!..
Ben de sayın okuyucularıma şunları anlatacağım... "Sayın okuyucularım" diyeceğim... Bir ülkenin zenginliği, refahı üretimine bağlıdır. Ne kadar üretir iseniz, o kadar geliriniz olur. Belli bir dönemde üretimin ve gelirin göstergesi milli gelir rakamıdır. Milli gelir rakamında enflasyonun şişkinliğini yok etmek için ve de daha önceki yıllar ile karşılaştırmak için, rakamlar sabit fiyata dönüştürülür. En sağlıklı gösterge Türk lirası üzerinden 1987 yılı sabit fiyatlarına dönüştürülmüş milli gelir rakamlarıdır. Milli gelirin veya kişi başına gelirin ABD doları ile ifadesi insanı yanıltır. Çünkü dolar değeri enflasyonu her zaman izlemez. Bu yaklaşım ile sayın okuyucularım için hazırladığım bir tabloyu yazının altında sunuyorum.
Tabloyu özetleyeyim:
- 1987 yılı sabit fiyatlarıyla yılın ilk üç aylık döneminde milli gelirimiz 1998 yılında 24.1 trilyon lira idi. Sonraki yılların aynı döneminde azaldı, çoğaldı, azaldı, çoğaldı... Bu yıl zar zor 1998 yılı rakamının birazcık üzerine çıkabildi. 24.2 trilyon lira oldu.
Demek ki, ilk üç aylık dönemlerdeki toplam üretim altı yıldır yerinde sayıyor. Önemli bir gelişme sağlayamıyoruz.
- Milli gelirin nasıl harcandığını da DİE belirliyor. Yılın ilk üç ayında elde edilen gelirin 1998 yılında 18.1 trilyon lirası özel tüketim harcamalarına gitmiş idi. Sonra bu rakam azaldı, çoğaldı... Geldik 2003 yılının ilk 3 aylık dönemine. Tüketime giden para 1987 sabit fiyatlarıyla 18.2 trilyon lira. Dağılımına bakınca şu görülüyor: 1998 yılına göre 2003 yılında tüketim harcamalarından gıdaya giden para sadece yüzde 3.8, dayanıklı tüketim mallarına giden para yüzde 1.3 oranlarında artmış. Buna karşılık yarı dayanıklı tüketim harcamalarında yüzde 7 gerileme var.
- 1998 yılı toplam gelir ve toplam tüketim rakamlarını karşılaştırmak yetmez. Çünkü 1998 yılından bu yana her yıl nüfus arttı. Yıl içi ortalama nüfus rakamlarını da hesaba kattığımızda kişi başı üretimde, gelirde ve tüketimde gerileme olduğu ortaya çıkıyor.
Üretim, gelir ve tüketim reel olarak (gerçek rakamlarla) yerinde sayar veya küçülürken ülkede birtakım insanların geliri ve harcamaları anormal şekilde artıyor ise, bu durum gelir dağılımının bozukluğunu ve rezil hale geldiğini gösterir. Bilmem anlatabiliyor muyum?
| Gerçek rakamlar | Endeks göstergeleri | ||||||
| Milli gelir GSMH | Tüketim | Yıl ortasi nüfus | Milli gelir GSMH | Tüketim | Yıl ortası nüfus | Gelir/nüfus (kişi başı gelir) | |
| 1998 | 24.159 | 18.147 | 65.450 | 100.0 | 100.0 | 100.0 | 100.0 |
| 1999 | 22.107 | 17.032 | 66.380 | 91.5 | 93.8 | 101.4 | 92.5 |
| 2000 | 23.242 | 18.065 | 67.460 | 96.2 | 99.5 | 103.0 | 96.6 |
| 2001 | 22.514 | 17.565 | 68.610 | 93.1 | 96.8 | 104.8 | 92.3 |
| 2002 | 22.559 | 17.152 | 69.750 | 93.3 | 94.5 | 106.5 | 88.7 |
| 2003 | 24.238 | 18.268 | 70.900 | 100.3 | 100.6 | 108.3 | 92.9 |
Açıklama: (1) Milli gelir (GSMH) ve toplam tüketim rakamları
1987 sabit fiyatlarıyla milyar TL'dir. (2) Yıl artışı nüfus DPT tahminleridir.