Dokuz ayda, piyasaya kayıt dışından (nereden geldiği belli olmayan kaynaktan) 3.6 milyar dolar girdi.
Ne olduğu belli kaynaklardan da dokuz ayda ülkeye giren para net 5.9 milyar dolar. Toplayalım iki rakamı. Dokuz ayda ekonomiye net 9.6 milyar dolar döviz girişi oldu demektir.
Buna karşılık olağan döviz hareketleri dokuz ayda 4.0 milyar dolar açık verdi. 9.6 milyar doların 4.0 milyar doları ile döviz açığı kapatıldı. (Yuvarlanmış rakamlar veriyorum) Kaldı geriye 5.5 milyar döviz fazlası... Merkez Bankası bu dövizi de aldı. "Ak akçe kara gün içindir" diyerek "döviz rezervi hesabı"na ekledi...
Bu anlattıklarım çok önemli. Biraz açarak olan biteni hikaye edeyim.
Ülkenin döviz durumu "cari işlemler (döviz) hesabı" denilen hesaptan izlenir. Bu hesap ülkenin (faiz gelir gideri dahil/borç anapara gelir gideri hariç) olağan döviz gelir giderini gösterir. Bu hesabın bir yanında ihracat, turizm geliri gibi gelirler, öte yanında ithalat harcaması, faiz ödemesi gibi giderler yer alır.
Bu yıl ihracatın iyi gitmesine rağmen ithalat patlayınca ve de her ay ihracat gelirinden 2 milyar daha fazla ithalat harcaması yapılır durum ortaya çıkınca, cari işlemler (döviz) hesabındaki açık büyümeye başladı... Yıl ortasında bu gelişme herkesi korkuttu. "Eyvah... Yıl sonunda döviz açığı 9 milyar dolara ulaşır. Biz bu açığı kapatacak kadar döviz bulamayız. Döviz krizi patlar. Dolar 3 milyon liraya çıkar denilmeye başlandı... Ama ağustos ayından itibaren döviz açığındaki büyüme durdu.
Ocak - eylül aylarını kapsayan dönemde açık 4.0 milyar dolar olarak gerçekleşti.
Önce buraya bir işaret koyalım... Açık rakamındaki büyümenin durması, dokuz aylık açığın 4.0 milyar dolarda kalması iyi bir şeydir. Yıl sonunda döviz açığının korkulan büyüklükte olmayacağının işaretidir.
İyi haberlere devam edelim...
Cari işlemler (döviz) hesabındaki açık, ya Merkez Bankası'nın döviz rezervinden para aktarılarak kapatılır, ya da yurtdışından sermaye hareketi (transferi) ile kapatılır.
Yurtdışından sermaye hareketi (transferi) denilen şey, yabancı sermaye yatırımıdır, yabancıların portföy yatırımıdır (hisse senedi - tahvil - bono alımıdır) veya dış kredidir.
2003 yılının dokuz ayında sermaye hareketi (transferi) olarak, kayıtlı kuyutlu kaynaklardan Türkiye'ye 5.9 milyar dolar girdi. Bunun yarısı portföy yatırımı, yarısı kredi şeklinde geldi.
Sermaye hareketi (transferi) ile yurtdışından gelen 5.9 milyar lira ile cari işlemler (döviz) hesabındaki 4.0 milyar dolarlık açık kapatıldı... Kaldı geriye 1.9 milyar dolar...
Normal olarak bu ihtiyaç fazlası 1.9 milyar doların Merkez Bankası tarafından satın alınarak döviz rezervi hesabına konulması gerekirdi. Evet Merkez Bankası da piyasadaki fazla dövizi toplamak için alıma geçti. Ama... O da nesi?.. Merkez Bankası dövizi alıyor alıyor, döviz bitmiyor! Merkez Bankası dokuz ayda 1.9 milyar dolara ek olarak piyasadan 3.6 milyar daha döviz aldı. Dokuz ayda rezervine 5.5 milyar dolar ekledi...
Dışarıdan gelen 5.9 milyar doların nereden geldiği biliniyor... İyi de... Merkez Bankası'nın piyasadan topladığı bu fazladan 3.6 milyar doların kaynağı ne? O para nereden geldi? İşte onu kimseler bilemiyor... Fazla döviz göz çıkarmaz... Maşallah!.. Gökten dolar yağıyor...
Bu iyi durum devam eder mi? Onu da kimse tahmin edemiyor.
q
DÖVİZ GELİRİ 53.904
(1) İhracat 36.349
(2) (Bavul ticareti) (2.794)
(3) Turizm 7.578
(4) Faiz 483
(5) İşçi dövizi 1.710
(6) Diğer 7.784
DÖVİZ GİDERİ 57.938
(1) İthalat 46.153
(2) Turizm 1.634
(3) Faiz 3.414
(4) Diğer 6.737
DÖVİZ AÇIĞI -4.034
SERMAYE HAREKETİ 5.974
KAYIT DIŞI DÖVİZ 3.637
TOPLAM NET DÖVİZ GİRİŞİ 9.611
DÖVİZ AÇIĞI -4.034
DÖVİZ REZERVİ ARTIŞI 5.574
qq