Memleketi idare edenlerin bir zamanlar merak ettikleri tek şey, memlekette kaç kişinin yaşadığı idi. Onun için öncelikle nüfus sayımı yaptırdılar. Sonra hayvanları saydırdılar. Sonra ne kadar buğday, ne kadar pamuk üretildiğini hesaplattılar.
Derken ülkede üretilen mal ve hizmetlerin parasal toplamını, yani milli geliri hesaplama işine sıra geldi. Dikkat edilirse bütün bunlar orduya alınacak askerleri belirlemek, devlete vergi toplamak için merak edilen bilgiler.
Ama günümüzde memleket idaresi; orduya asker, Hazine'ye para bulmaktan ibaret değil. Çok karmaşık bir sosyal ve ekonomik oluşum içindeyiz. Bu sosyal ve ekonomik hareketin boyutunu, değişimini zamanında izlemeden memleketi idare etmenin imkanı yok.
Sadece nüfus sayısını bilemek işe yaramıyor, nüfusun yaşını, eğitim durumunu, istihdam durumunu, ülke içindeki ve dışına göçü de izleyeceksiniz.
Sadece milli geliri bilmek yetmiyor. Gelirin bölgeler, insanlar arasındaki dağılımını da bileceksiniz.
Sadece ülkede mal ve hizmet hareketini izlemek yetmiyor. Bu mal ve hizmetin fiyatlarındaki değişimi de izleyeceksiniz.
Türkiye'de ekonomi, toplum, kültür, bilim, teknoloji konularında bilgi toplayan, bunları rakamlar haline getirip yayımlayan Devlet İstatistik Enstitüsü (DİE) bu hafta 73'üncü kuruluş yılını kutluyor.
Halkımız her ayın 3'üncü günü akşamı yayımlanan enflasyon rakamları ile ve de üç beş yılda bir yapılan nüfus sayımları nedeniyle DİE'nin ismini duyar. Halbuki DİE, halkın genelde haberdar olmadığı veya ilgi duymadığı çok farklı konularda, (örneğin ithalat - ihracat, imalat sanayii, tarımsal üretim, turist hareketleri, çiftçinin eline geçen fiyatlar, hava kirliliği, motorlu taşıt araçları sayıları, inşaatlardaki gelişmeler gibi konularda) bilgiler derler ve yayımlar.
Devlet İstatistik Enstitüsü yılda 300 dolayında haber bülteni ve her biri yüzlerce bilgi ve rakam içeren 200'ü aşkın kitap yayımlıyor. DİE'nin derlediği bilgilerin büyük kısmına internetten (http://www.die.gov.tr/) kolaylıkla ulaşılabiliyor.
İyi de acaba bu bilgilerden kimin, kimlerin haberi var?.. Kimler bunları kullanıyor? Özellikle memleketi yönetmeye soyunanların, yöneticilerin bunlardan haberi var mı?
Günümüzde yeterli, güncel ve doğru bilgi olmadan memleketi ve hatta küçücük bir bakkal dükkanını bile yönetmek imkansız. Memleketi daha iyi yönetmeye soyunanlar, bilginin önemini, değerini anlasalar, DİE'nin imkanlarını sonuna kadar zorlarlar. Daha geniş bilgilere daha kısa zamanda ulaşılması için DİE'nin imkanlarını artırırlar. Toplumsal gelişmelerin, özellikle iç nüfus hareketlerinin, toplum yapısındaki değişimin, üretimin ve istihdam ve talepteki değişimini daha kısa sürede izleyebilmek için DİE'ye yeni imkanlar sağlarlar. Ama bu ihtiyacı duymak gerekir. Bilgiye ihtiyaç duymayanın bilgi toplayan kurumlara ilgi göstermesi beklenemez.