Dün MBı ihaleyle 500 milyon dolar sattı. Dolar 1.70 YTL'den 1.66 YTL'ye geriledi. Ama bir süre sonra 1.69 YTL'ye tırmanınca MB 800 milyon dolar daha sattı. Dolar 1.65 YTL'ye düşer gibi olduktan sonra saat 17.30'larda 1.67'ye yükseldi. Bir günde 1 milyar 300 milyon dolar satmış oldu.Satsın, satsın, satsın... diyenler... "Korkmasın... daha çok... daha çok satsın" diyor. İyi de bu sıcağa kar mı dayanır? Sıcak önce "dışarıdan" geliyordu. Şimdi "içerisi" ısındı.İçerisi nasıl ısındı? Sıcak paranın rüzgârı Türk banka sisteminin ve özel sektörün başını döndürmüştü. Bankalar ve özel sektör kuruluşları ucuz dövizin sarhoşluğuyla bol bol borçlandı. Merkez Bankası'nın (MB) döviz varlığı 16 Haziran'da 59 milyar dolardı. Bu 59 milyar doların 37.3 milyar dolarını Merkez Bankası'nın döviz yükümlülüğü (açık anlatımıyla, kendine ait olmayan) dövizler oluşturuyordu. Satsın, satsın, satsın... Çığlıklarıyla Merkez Bankası'na sattırılan dövizler işte bu dövizlerdir. 2005 yılı sonunda Türkiye'nin dış borcu 170 milyar dolar. Bunun 87 milyar doları (yüzde 51.3'ü) özel sektör borcu. Özel sektör borcunun 35.5 milyar doları kısa vadeli döviz borcu.MB'nin araştırmasına göre özel sektör firmalarının bilançolarındaki toplam borcun yaklaşık yüzde 70'i döviz borcu.Özel sektör bu döviz borcunun hiç olmazsa bir kısmını kapatmak için döviz satın alıyor.Çünkü bugüne kadar döviz fiyatı yüzde 30 yükseldi. Özel sektörün borcu (şimdilik) yüzde 30 büyüdü. İşte bu nedenle özel sektör kuruluşları döviz almaya çalışıyor. Mayıs ayı sonunda yabancı yatırımcılardan büyük döviz talebi geldi. Büyük ölçüde yabancı çıkışı oldu. Sonra haziran ayında yabancı çıkışı sakinledi. Haziran başında bankalar döviz açıklarını kapatmak için döviz topladı. Dolar fiyatı 1.45 YTL'ye bu nedenle çıktı. Dolar fiyatı 1.45 YTL'ye çıkınca yerli şirketler bono, hisse senedi satarak döviz toplamaya başladığı için dolar 1.70 YTL'ye kadar yükseldi. Yabancıların bonoları bankalarda. Yabancıların bono mevcudunda geçen hafta sonuna kadar büyük azalma olmadı. Bundan sonra ne olacağı belli değil ama yabancılar geçen hafta sonuna kadar borsada büyük satış yapmadı. Özel, döviz borcunu kapatıyor Önce bu tespitleri yapalım da, daha sonra, bundan sonra ne olabileceğini tartışalım. Tahminlere göre "sıcak paracılar"ın elinde 15 milyar dolar değerinde bono-tahvil, 25 milyar dolar değerinde hisse senedi kaldı.Bunları YTL'den dövize çevirmek için piyasaya girmeleri mümkün... Ama görülüyor ki, bizim özel sektörün potansiyel döviz talebi daha da büyük. Dua edelim ki halkımız Türk parasından dövize dönmek için harekete geçmesin.Bu tabloda Merkez Bankası'nın döviz satışları ne işe yarar? Kısa vadeli talebi karşılayarak döviz fiyatında geçici bir istikrar sağlar. Ama döviz piyasasındaki dengesizliği önleyemez. uras.gif guras@milliyet.com.tr Özel sektörün açığı büyük